31 mei 2024 door Zdravko Ljubas OCCRP
Een rechter uit Belgrado en haar man hebben verslaggevers van het Servische onderzoeksbureau en OCCRP-partner KRIK aangeklaagd voor het publiceren van haar naam en functie in een database die in 2020 is opgezet om de transparantie binnen de Servische rechterlijke macht te vergroten en burgers nauwkeurige informatie te verstrekken over het functioneren ervan.
Servische rechter klaagt KRIK-journalisten aan voor het publiceren van haar profiel
‘Dit is een voltreffer, denk ik om maar één reden: om te voorkomen dat we kunnen werken. Ze willen ons feitelijk censureren”, zei KRIK’s hoofdredacteur, Stevan Dojčinović, vrijdag tegen OCCRP, in commentaar op wat een typisch geval lijkt te zijn van een strategische rechtszaak tegen publieke participatie (SLAPP).
Dergelijke rechtszaken zijn bedoeld om redactiekamers financieel uit te putten en te intimideren, om hen ervan te weerhouden verslag uit te brengen over personen die nauw verbonden zijn met de overheid of over andere onderwerpen die de aanklagers niet leuk vinden.
KRIK publiceerde het profiel van rechter Dušanka Đorđević van het Hof van Beroep in Belgrado in zijn database ‘ Judging Who is Judging ‘, samen met de profielen van alle andere rechters. De databank bevat geen inhoud die de veiligheid van de rechters in gevaar zou kunnen brengen.
Đorđević en haar echtgenoot, advocaat Aleksandar Đorđević, hebben civiele en strafrechtelijke rechtszaken aangespannen tegen KRIK-journalist Bojana Pavlović en redacteur Stevan Dojčinović. Ze eisen 760.000 Servische dinars (iets meer dan 7.000 dollar) aan schadevergoeding, naast een gevangenisstraf van tien maanden en een journalistiek verbod van twee jaar voor Dojčinović.
De rechter beweert dat journalisten de grens hebben overschreden door haar identiteit en rol bij het Hof van Beroep van Belgrado bekend te maken – gegevens zijn te vinden op de website van de rechtbank – maar ook details over de eigendommen die ze deelt met haar man.
Ze beweert dat KRIK-journalisten in feite ‘een doelwit’ op haar schilderen en criminelen helpen haar op te sporen.
KRIK beschouwt haar acties als een ongekende aanval op de mediavrijheid, met als doel journalisten ervan te weerhouden licht te werpen op gerechtelijk gedrag en integriteit.
“Hun doel is om journalisten te intimideren en ons in feite te dwingen ons beroep op te geven”, zei Dojčinović.
Hij benadrukte dat de situatie, waarin een rechter zelf de journalisten van KRIK aanklaagt, zowel bizar als extreem en ongekend is. Bovendien beschikt de rechter in kwestie over aanzienlijke bevoegdheden en presideert hij zaken over de georganiseerde misdaad.
Terwijl rechter Đorđević en haar echtgenoot juridische stappen en bescherming zoeken, zijn de pleidooien voor hulp van KRIK en tal van andere onafhankelijke mediakanalen in Servië aan dovemansoren gericht. Ondanks hun roep om steun hebben de stemmen die pleiten voor persvrijheid en transparantie moeite om grip te krijgen in het licht van juridische uitdagingen.
Volgens Dojčinović heeft KRIK te maken met meer dan twintig rechtszaken, waarvan de meeste SLAPPs zijn. KRIK-journalisten hebben te maken gehad met opdringerige huiszoekingen in hun huizen en kantoren, in combinatie met frequente bedreigingen en belastering die op de voorpagina’s van pro-regime-roddelbladen spatte.
KRIK is echter niet de enige die het doelwit is van de Servische regering, hoewel zij waarschijnlijk bovenaan de lijst staat met een groot aantal rechtszaken, waaronder SLAPPs – een nieuw instrument van het regime in Belgrado om met onafhankelijke media om te gaan.
Eerder deze week, op woensdag, heeft Milan Lađević, mede-eigenaar van de uitgever van de regeringsgezinde tabloid Srpski Telegraf, onderzoeksjournalist Vuk Cvijić van het weekblad Radar in Belgrado fysiek mishandeld .
De Onafhankelijke Vereniging van Journalisten van Servië (NUNS) heeft samen met hun collega’s uit de Balkan binnen het SafeJournalists Network de recente aanvallen op Servische mediamedewerkers veroordeeld.
“De cyclus van straffeloosheid voor geweld tegen journalisten moet worden doorbroken. Daarnaast roepen we Servische instellingen op om grondig onderzoek te doen naar juridische bedreigingen en effectieve maatregelen te ontwikkelen tegen intimiderende rechtszaken, in overeenstemming met de EU-richtlijn en de aanbeveling van de Raad van Europa over SLAPPs”, aldus de verklaring .
De Europese Federatie van Journalisten drong er bij de Servische autoriteiten ook op aan om prioriteit te geven aan “het aanpakken van de toename van aanvallen op de pers en zich werkelijk in te zetten voor het verbeteren van de veiligheid van journalisten”, waarbij fysieke en juridische aanvallen op hun Servische collega’s krachtig werden veroordeeld .
De krachtige steun voor KRIK en andere mediawerkers in Servië die doelwitten van het regime zijn geworden, blijkt ook uit talrijke berichten en reacties van binnen- en buitenlandse instellingen, functionarissen en collega-journalisten op het X-profiel van KRIK .
Hoewel de Servische grondwet censuur verbiedt en de vrijheid van meningsuiting garandeert, werken journalisten vaak in een restrictieve omgeving en zijn ze geneigd tot zelfcensuur, zoals opgemerkt door Reporters Without Borders (RSF). De organisatie plaatste het Balkanland op de 98e plaats van de 180 landen in de World Press Freedom Index 2024 .
In het Nieuws 