4 april 2019 Tim Verheyden VRT
De Russische majoor-generaal Viktor Koeptsjisjin was enkele dagen geleden formeel: ons land bereidt een gifgasaanval voor in Syrië. De Russische televisiezender RT pakte groot uit met het verhaal, maar het was compleet verzonnen. In het onderzoeksprogramma “Pano” vertellen onder meer voormalig defensieminister Steven Vandeput (N-VA) en de Belgische Staatsveiligheid hoe Rusland met -valse- informatie als wapen nog steeds een Koude Oorlog voert die het Westen probeert te verdelen. En België is als gastland van de EU en de NAVO een doelwit. De cocktail van misleiding en propaganda die vanaf de jaren 80 wordt geserveerd, wordt nu aangevuld met dè tool om desinformatie instant en wereldwijd te verspreiden: sociale media
Missie Chaos: hoe Rusland via sociale media de wereld verdeelt
2 maart 2016. In Brussel en Zaventem ontploffen in de ochtend bommen. Een vreselijke dag. Op sociale media circuleren beelden en foto’s van de aanslagen en mensen betuigen er hun steun. Drie uur na de aanslagen schrijft een zekere @harrymagician_ op het sociale medium Twitter: “Pfff dit vindt ik verschrikkelijk”. Vindt met dt.
Een tweet die in de stroom aan berichten die dag haast achteloos passeert. De Nederlandse krant NRC Handelsblad ontdekte vorig jaar na een uitgebreid onderzoek dat exact hetzelfde zinnetje, met drie f’en en de dt-fout, ook door andere accounts is verstuurd. De andere accounts voegden er onder meer de hashtags #IslamKills aan toe. Nepprofielen zo bleek later, die tot dan vooral Engelstalige berichten verstuurden, maar op 22 maart ook in het Nederlands actief werden.
De nepaccounts -onderdeel van een Russisch netwerk- plaatsen die 22e maart 130 Nederlandstalige berichten. Ze hebben één doel: een mogelijk conflict nog meer oppoken door in te spelen op een vreselijk drama. Deze aanpak via sociale media maakt deel uit van een grotere desinformatiecampagne om de wereld aan de hand van propaganda, nepverhalen en vals nieuws te verdelen.
Het nepverhaal met Belgische F16’s
Enkele maanden later, in oktober 2016, brengen de Russische televisiezenders RT en Sputnik het verhaal dat Belgische F-16’s burgerslachtoffers hebben gemaakt in Syrië. Steven Vandeput (N-VA), toen minister van Defensie, gaat samen met de militaire inlichtingendienst op zoek naar antwoorden. Al snel wordt duidelijk dat veel details in het verhaal niet kloppen. Bovendien waren er op dat moment geen Belgische vliegtuigen in het Syrische luchtruim.
Hoe Rusland van (des)informatie een wapen maakt: Staatsveiligheid waarschuwt voor mogelijke inmenging bij verkiezingen
Toch houdt de Russische minister van Defensie een uitgebreide persconferentie waarin hij ons land blijft beschuldigen en hij noemt regelmatig Steven Vandeput met naam en toenaam. “Vermoedelijk was dit een testcase”, vertelt Ingrid Van Daele, woordvoerster van de Belgische Staatsveiligheid. “Mogelijk wilde het Kremlin de rol van België binnen de NAVO testen, maar ook uitzoeken hoe regeringspartners binnen de regeringscoalitie en de publieke opinie hierop zouden reageren. Het is niet abnormaal dat -wat wij noemen- ‘staatsactoren’ zoals Rusland enkele jaren voor verkiezingen testen waar de zwakke schakels in een ander land zitten.
Enkele dagen geleden dan weer ‘onthulde’ de Russische majoor-generaal Viktor Koeptsjisjin dat ons land, samen met Frankrijk, een gifgasaanval plant in Syrië. Volgens Koeptsjisjin is er sprake van een zogenoemde “false flag”-operatie: een chemische aanval waarbij de schuld dan in de schoenen van Rusland of van Syrië wordt geschoven. Het verhaal is vals en past perfect in de desinformatiecampagne van het Kremlin.
Operation Infektion
Plant België een gifgasaanval in Syrië? “Klassieke fakenews-campagne van Rusland
Het verspreiden van desinformatie -foute informatie die mensen misleidt- is niet nieuw. De propagandatechniek gaat al decennia mee, met onder meer een hoogtepunt tijdens de Koude Oorlog, de ‘gewapende vrede’ tijdens het tweede deel van de 20e eeuw. Zo verspreidde de Russische geheime dienst KGB in de jaren 80 onder de noemer ‘Operation Infektion’, het bericht dat AIDS een creatie was van het Amerikaanse Pentagon als onderdeel van een experiment met biologische wapens. Het doel van het verzonnen verhaal was onder meer Amerika te verzwakken door anti-Amerikaanse gevoelens aan te wakkeren. Het verhaal zou uiteindelijk in tientallen landen het radionieuws, de kranten en de televisiejournaals halen. Tot op vandaag blijft de samenzweringstheorie populair bij complotdenkers.
Toch duurde het jaren voor Operation Infektion slaagde. De KGB had toen immers niet de tools en technologie van vandaag: sociale media. Valse Facebook- en Twitterprofielen, al dan niet computergestuurd, overspoelen vandaag de sociale media met nepnieuws, foute informatie en politieke advertenties om sociale onrust uit te lokken en mensen tegen mekaar op te zetten om zo onze samenleving te verdelen.
De Amerikaanse hoogleraar geschiedenis Timothy Snyder vat de tactiek zo samen: “Gebruik het internet en de televisie om de samenleving -ook in Rusland zelf trouwens- te overspoelen met valse en foute informatie en buit dan de verwarring die wordt gezaaid nog eens uit om de chaos nog meer te vergroten”.
Robotrolling
We gaan even terug naar 2016, naar de stad Houston in het Amerikaanse Texas. Bij een protestactie aan een nieuw Islamitisch centrum staan twee betogende groepen lijnrecht tegenover mekaar: ‘The United Muslims of America’ en ‘Stop The Islamification of Texas’. Het is niet echt duidelijk tegen of voor wie of wat de mensen op straat kwamen en nog minder duidelijk was wie de leiders waren van de twee groepen. Later blijkt dat de betogers uit beide kampen door uit Rusland aangestuurde Facebookadvertenties en -pagina’s werden aangespoord om op straat te komen. Opnieuw, het enige doel was conflict uitlokken.
Dat -al bij al nog kleine- event heeft grote inzichten gegeven in hoe onder meer Facebook als medium door Rusland werd misbruikt om invloed uit te oefenen op de Amerikaanse maatschappij en verkiezingen. Tijdens hoorzittingen later in de Amerikaanse Senaat, toonden onderzoekers voorbeelden van zeker 3.000 Facebookadvertenties die betaald werden door wat ze noemen ‘Russian operatives’. De advertenties probeerden invloed uit te oefenen op de denkbeelden van de Amerikanen.
Facebook heeft sindsdien maatregelen genomen om zogenoemd ‘gecoördineerd niet-authentiek gedrag’, waarbij mensen bewust worden misleid, aan te pakken. Vorige week nog verwijderde het netwerk 2.632 pagina’s, groepen en accounts die de boel onder meer met valse advertenties en pagina’s aan het belazeren waren. 1.907 pagina’s en accounts werden gelinkt aan ‘Rusland’. Vaak gaat het om ‘spam’, ongewenste berichten of frauduleuze advertenties, maar desinformatie zit er nagenoeg altijd tussen. Hetzelfde gebeurt op Twitter, YouTube, Instagram, … met polariserende onderwerpen en ideeën, informatie en overtuigingen die het hele politieke spectrum beslaan.
Een trollfarm in Sint-Petersburg
Onderzoek van onder meer datawebsite FiveThirtyEight heeft aangetoond dat in de laatste maand voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen 400.000 automatische ‘bots’ 3,8 miljoen tweets met ‘politieke meningen’ hebben verstuurd. Bot komt van robot en staat voor een computerprogramma dat op zichzelf taken kan uitvoeren die normaal door mensen worden gedaan. De tweets komen van accounts gelinkt aan het Russische ‘Internet Research Agency’ (IRA). Aan de buitenkant een doorsnee kantoorgebouw in Sint-Petersburg. Binnen gonst het van de creativiteit. Nu ja.
Uit Amerikaans onderzoek blijkt dat desinformatie 6 keer sneller reist op Twitter dan de waarheid.
Amerikaanse inlichtingendiensten omschrijven het IRA als een zogenoemde ‘troll farm’ : een groep mensen die online georganiseerd conflicten uitlokken door provocerende opmerkingen. Ze vallen ook mensen lastig of verspreiden valse informatie. En daar worden ook bots of computerprogramma’s voor gebruikt die automatisch een geprogrammeerde hoeveelheid berichten produceren. Zo berekenden Amerikaanse onderzoekers op basis van cijfers van Twitter dat desinformatie 6 keer sneller reist dan de waarheid.
Volgens de Belgische Staatsveiligheid heeft Het Internet Research Agency een nauwe band met de Russische veiligheidsdiensten en het Kremlin. De nepprofielen die op 22 maart 2016 berichten in het Nederlands sturen, zijn volgens Twitter ook te linken aan het Internet Research Agency. Ander onderzoek legt bloot dat Russische bots ook hebben geprobeerd om de Duitse, Britse, Catalaanse, Franse en Russische binnenlandse verkiezingen te beïnvloeden. Nog een ander rapport toonde aan dat 7 op de 10 verhalen die over Angela Merkel aan de vooravond van de parlementsverkiezingen van 2017 de ronde deden op Twitter vals waren. In Duitsland lijkt het er wel op dat dat nepnieuws amper tot geen invloed had op de verkiezingen.
Verwarring in ons hoofd, chaos in de samenleving
Het ultieme doel van groeperingen en overheden die desinformatie verspreiden is niet om ons in een alternatieve of andere waarheid te doen geloven, maar wel om ons allemaal in de war te brengen, zodat we almaar minder het onderscheid kunnen maken tussen wat waar is en wat niet waar is. Een maatschappij die verzwakt en verdeeld is, is een maatschappij die valt te ondermijnen en waar de politieke machthebbers de controle verliezen.
Daarnaast is volgens de Staatsveiligheid het steunen van Euro-sceptische partijen ook een strategie om de invloed van het Kremlin binnen Europa te vergroten. En dat allemaal kan door, zoals in de jaren ’80, nepverhalen te verzinnen en valse informatie te verspreiden.
Door de snelheid die sociale media zo typeren kan je bovendien ook meteen inspelen op gebeurtenissen en manifestaties die ‘spontaan’ ontstaan. Je moet ze zelfs niet eigenhandig in beweging zetten of verzinnen. En zoals bij het verhaal van de F16’s, is het vaak pas achteraf dat beleidsmakers, maar evengoed wij allemaal, beseffen dat we het slachtoffer zijn geworden van een desinformatiecampagne. Maar de leugen is razendsnel verspreid en de waarheid poogt op een drafje bij te benen, zonder de zekerheid ooit over de finish te geraken.
Het ultieme doel is om ons allemaal te doen twijfelen aan wat waar is en wat niet.
In Frankrijk onderzoeken de inlichtingendiensten het gedrag van 600 Twitteraccounts die volgens ‘Alliance for Securing Democracy’, een organisatie die Russische inmenging monitort, pro-Kremlinberichten verspreiden en sinds de manifestaties van de zogenoemde ‘gele hesjes’ hun focus hebben verlegd naar Frankrijk. Ze gaan opvallend hard tekeer onder de hashtag ‘gilets jaunes’, om de beweging zo te stimuleren in hun acties. Wereldwijd lopen er onderzoeken om een overzicht te krijgen op online Russische propagandatechnieken, maar de sterkte van de Russen -en de zwakte van zulke onderzoeken- is dat er vaak patronen en systemen herkenbaar zijn, maar harde bewijzen uitblijven.
Het dak lekt, hopen dat het stopt met regenen is niet genoeg
Sinds de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2016 beleven we haast overal ter wereld turbulente en polariserende verkiezingstijden die hand in hand lijken te gaan met de werking van de algoritmes van de sociale media die onder meer berichten met veel boze en conflictueuze emoties stimuleren. En georganiseerde groepen en computergestuurde bots kunnen die berichten wijd verspreiden, zodat ze ook op onze tijdslijnen opduiken.
België herbergt de EU en de NAVO. En we maken intussen deel uit van de VN-Veiligheidsraad. We zijn een doelwit.
De Belgische Staatsveiligheid waarschuwt terecht voor kritiekloos gebruik van sociale media en de verspreiding van nepverhalen en valse informatie. Zeker met de regionale, federale en Europese verkiezingen in het vooruitzicht benadrukt de Staatsveiligheid dat terreurgroepen of instanties met politieke motieven de verkiezingen -als cruciaal deel van onze democratie- proberen te beïnvloeden. Bovendien is België als gastland van de EU en de NAVO sowieso een doelwit. Onze hoofdstad staat gekend als een spionnennest en ons land is de komende jaren ook lid van de VN-Veiligheidsraad. Wees kritisch, check bronnen, denk na, geloof niet alles wat je leest, herken verdachte berichten, kijk naar de context, wees waakzaam voor internettrollen. Het zijn sowieso goeie tips voor al wie actief is op de sociale media.
Daarnaast waarschuwt de Amerikaan Bradley Hanlon, die voor de ‘Alliance for Securing Democracy’ uitgebreid onderzoek deed naar Russische inmenging dat het probleem de sociale media ook overstijgt: “Die sociale media zijn slechts onderdeel van een uitgebreide toolkit die Rusland heeft om verwarring te zaaien. Daarnaast is het Kremlin niet vies van cyberoperaties, hacking, politieke allianties, corruptie en georganiseerde misdaad om haar doel te bereiken. Intimiderend. Het is tijd dat Westerse leiders het dak herstellen, in plaats van te hopen dat de regen wel vanzelf zal stoppen. De operaties vanuit Rusland en de daarbij horende dreiging erkennen is een belangrijke stap in het ontwikkelen van een beleid die die dreiging nu meer dan ooit moet aanpakken’.
3 april 2020 In het Nieuws
Team 29155 is een elite-eenheid binnen de GRU die zich bezighoudt met clandestiene overzeese operaties. Team 29155 zou gespecialiseerd zijn in creëren van onrust ombrengen van mensen en saboteren van evenementen. Team 29155 is een topgeheime inlichtingenploeg bestaande uit ongeveer 20 undercover officieren. Team 29155 zou voornamelijk bestaan uit geprezen oorlogsveteranen
Team 29155 bestaat uit ongeveer twintig afgestudeerden van Russische militaire elite-scholen. Team 29155 zou al decennium actief zijn in Europa. Nu is er het vermoeden Team 29155 wordt aangestuurd door Vladimir Poetin om West-Europa te destabiliseren door middel van propaganda cyberaanvallen en het verspreiden van nepnieuws.
Team 29155 zou in 2015 ook in Bulgarije zijn geweest toen de wapenhandelaar Emilian Gebrev werd vergiftigd.
Team 29155 zou tijdens de presidentiële verkiezingen in 2016 accounts van de Hillary Clinton-campagne zijn binnengedrongen en gevoelige informatie hebben gepubliceerd.
Team 29155 zou verkiezingen in Moldavië hebben beïnvloed en een mislukte staatsgreep in Montenegro hebben georganiseerd.
Aleksandr Jevgenjevitsj Misjkin is lid van Team 29155. Anatoli Tsjepiga is lid van Team 29155.
Aleksandr Jevgenjevitsj Misjkin en Anatoli Tsjepiga worden verantwoordelijk gehouden voor de Novichok aanval op Sergei Skripal en Yulia Skripal. Aleksandr Jevgenjevitsj Misjkin is kolonel arts van de Russische geheime dienst GRU. op zondag 4 maart 2018 zijn Sergei Skripal en zijn dochter Yulia Skripal in de stad Salisbury Groot-Brittanië in contact waren gekomen met het zenuwgas Novichok. Sergei Skripal en zijn dochter Yulia Skripal zijn volgens Mark Sedwell ook vergiftigd met een variant van het zenuwgas Novichok dat op de voordeur van de woning van Skripal was aangebracht. Novichok is een chemisch wapen dat ooit in de Sovjet-Unie werd ontwikkeld,
De veel gedecoreerde kolonel Anatoli Tsjepiga zijwaarts was verplaatst van de ‘soldaat’ naar de ‘spion’ kant van het directoraat informeel bekend als de Agentura. Door kolonel Anatoli Tsjepiga te ontmaskeren heeft Bellingcat niet alleen een naam gegeven aan Moskou’s moorddadige campagne met actieve maatregelen in het buitenland. Vladimir Poetin benoemde Anatoli Tsjepiga in 2014 persoonlijk tot Held van de Russische Federatie de hoogste staatsonderscheiding
“Poetin’s Chef” Yevgeni Prigozhin deelt geheimen, verdwijnt – verschijnt dan en trekt zich terug
Huurlingenleger Wagner wordt bewust ingezet in hybride oorlog 9 augustus 2018
‘Poetins kok Yevgeny Prigozhin stuurt moordeskaders op pad’ 24 oktober 2018
Nepnieuws ‘Russische trollen probeerden Europese verkiezingen te manipuleren’ 14 juni 2019
Poetin’s Privé-leger in een poging om de invloed op Afrika te versterken 14 agustus 2019
De wereldwijde voetafdrukken van de chef 17 december 2019
Transnationale blanke terreur: Atomwaffen en de Iron March-netwerken blootgelegd 19 december 2019
Poetin’s Chef kookt voor Corona-patiënten in Moskou 20 maart 2020
In het Nieuws 