13 februari 2023 Aric Toler Bellingcat
Hoe Wagner drie Russische misdaadbazen uit de jaren 90 een nieuwe doodsbrief gaf
Dat zei Yevgeny Prigozhin , de zelfverklaarde oprichter van het Russische particuliere militaire bedrijf Wagner, tegen een groep gevangenen in strafkolonie 6 in Yoshkar Ola , de hoofdstad van de regio Mari El, 645 kilometer ten oosten van Moskou. Nadat de video uit de gevangenis in september 2022 opdook, ging dezelfde pitch uit naar veroordeelden in heel Rusland.
Maar op 9 februari bevestigde Prigozhin in een reactie op sociale media aan een Russisch tv-station dat Wagner was gestopt met het aannemen van veroordeelden. “We voldoen aan alle verplichtingen jegens degenen die momenteel voor ons werken”, schreef hij.
Zoals Bellingcat eerder heeft gemeld, is Wagner in 2014 ontstaan in Oekraïne .Deze particuliere militaire aannemer is tot hernieuwde bekendheid gestegen na de grootschalige invasie van Rusland in het land in februari 2022, meest recentelijk te midden van de hevige strijd om Bakhmut in Oost-Oekraïne.
Uitgebreide nieuwsverslaggeving in de afgelopen jaren heeft de operaties van Wagner niet alleen in Oekraïne geïllustreerd, maar ook in onder meer Syrië , de Centraal-Afrikaanse Republiek , Libië en Madagaskar . In januari ging het Amerikaanse ministerie van Financiën zelfs zo ver dat het Wagner bestempelde als een ” transnationale criminele groep “.
Zoals analisten van het Carnegie Center het in 2019 stelden , ligt het nut van Wagner in het feit dat het kan doen, of beweert te kunnen, wat de Russische staat en zijn formele instellingen niet kunnen. Het is “een voertuig dat het Kremlin gebruikt om huurlingen te rekruteren, op te leiden en in te zetten, hetzij om oorlogen te voeren, hetzij om veiligheid en training te bieden aan bevriende regimes.”
“Uit het voorbereidende werk dat is gestoken in het opbouwen van het profiel van de Wagner Group voorafgaand aan de invasie van februari 2022, blijkt vrij duidelijk dat [Russische president] Poetin erop rekende dat hij de Wagner Group zou kunnen gebruiken om hiaten in Russische militaire eenheden op te vullen”, zei Candace Rondeaux , een professor in de praktijk aan de School of Politics and Global Studies aan de Arizona State University, in een interview met Bellingcat. “Al het bewijs wijst al lang op nauwe coördinatie tussen de leiding van de Wagner Group en zowel de GRU als de FSB [de veiligheidsdiensten van Rusland]”, voegde Rondeaux toe, die de Wagner-groep diepgaand heeft onderzocht in een reeks rapporten .
Vanwege het geheimzinnige karakter van Wagner kan het moeilijk zijn om het aantal jagers dat het bevel voert te verifiëren. Volgens schattingen van de VS en de VS vanaf januari 2023 Britse ministeries van defensie liepen op tot minstens 50.000, veroordeelden of niet. Het hoofd van Russia Behind Bars , een ngo die de rechten van gevangenen beschermt, zegt dat het alleen om veroordeelden gaat. Rondeaux vertelde Bellingcat dat ze deze schattingen niet geloofwaardig vond en gelooft dat ze “waarschijnlijk gebaseerd zijn op de ongeveer 30.000 mannen die sinds het begin van de oorlog als vermist of vrijgelaten uit de gevangenis worden geteld”.
Wat het cijfer ook is, Wagner is sinds de oprichting aanzienlijk gegroeid. Het feit dat de groep überhaupt openlijk opereert, suggereert dat het nut ervan voor de staat wordt erkend – hoewel particuliere militaire aannemers technisch gezien illegaal zijn volgens de Russische wet op grond van artikel 359 van het wetboek van strafrecht, zei de Russische president Vladimir in 2018 dat Wagner de Russische wet niet overtreedt . .
De beloften van Prigozhin aan deze gevangenen hebben dus ook een presidentiële stamboom – de Russische presidentiële Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov gaf op 27 januari toe dat Poetin inderdaad gratie verleent aan veroordeelden die voor Wagner vechten, waarbij hij opmerkte dat een van hen een medaille van de president ontving voor zijn “ heldenmoed” . ” in Oekraïne.
Lokale media meldden dat Wagner-rekruteurs gevangenissen in alle uithoeken van Rusland bezochten – Tyumen , Chelyabinsk , Kemerovo , de Khanty-Mansi Autonome Okrug en vele anderen. In het rapport van RFE/RL uit een gevangenis in Primorsky Krai werd opgemerkt dat bij elke rekruteringsreis vaak meer dan 100 gevangenen worden ingezet. Prigozhin heeft ook buitenlandse burgers uit Russische gevangenissen gehaald; een man uit Zambia en een uit Tanzania zijn omgekomen tijdens gevechten voor Wagner in Oost-Oekraïne. Volgens nieuwsberichten studeerden beide mannen in Moskou voordat ze werden opgesloten wegens drugsdelicten.
In de Yoshkar Ola-gevangenis merkte Prigozhin op dat Wagner gevangenen onder de 50 jaar wilde hebben. Verschillende gerekruteerde veroordeelden hebben deze limiet echter ruimschoots overschreden. Drie van hen zijn de 59-jarige Sergei Maksimenko, de 55-jarige Andrey Berezhnykh en de 55-jarige Igor Kusk.
Deze drie mannen zijn niet alleen opmerkelijk vanwege hun leeftijd, maar ook vanwege het feit dat ze elk in de jaren negentig gewelddadige criminele bendes leidden.
Een van de belangrijkste legitimatiestrategieën voor Poetin en zijn blijvende politieke macht is zijn claim om stabiliteit te brengen in Rusland na dat tumultueuze decennium . Dit pleidooi voor stabiliteit hielp eerdere militaire interventies te rechtvaardigen, zoals in Tsjetsjenië aan het begin van de opkomst van Poetin, en de cirkel is rond – de mannen die in de jaren negentig hebben bijgedragen aan de instabiliteit van Rusland vechten en sterven in de laatste oorlog van Rusland.
Elk van deze drie voormalige bendeleiders probeerde te vechten voor gratie, maar stierf in plaats daarvan in Oekraïne. Wie waren zij en hoe werd hun dood thuis ontvangen?
De ‘Wreker’: Andrey Berezhnykh
Andrey Berezhnykh was 55 jaar oud toen hij zich aanmeldde om voor Wagner te vechten. In 2013 had het Russische Hooggerechtshof Andrey Berezhnykh veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf voor moord en een hele reeks andere misdrijven tijdens zijn leiderschap van een kleine bende in de Saratov-regio van 1994 tot 2011. Berezhnykh was de vorige keer ook veroordeeld door een rechtbank in Saratov . jaar voor de poging tot moord op 10 andere mensen.
Berezhnykh organiseerde zijn bende halverwege de jaren 90 in Balakovo, ongeveer 150 kilometer van de regionale hoofdstad Saratov. Hij zette het bijna 20 jaar voort totdat hij en andere bendeleden werden gearresteerd. Volgens rechercheurs en informatie die Berezhnykh hen had verteld, was Berezhnykh oorspronkelijk een chauffeur voor de directeur van een Balakovo-autodealer, met wie hij bevriend raakte. Berezhnykh vertelde producenten van de televisieshow “Honest Detective” dat hij zijn criminele bende had gevormd nadat zijn baas was vermoord, met de wens de dood van zijn “goede vriend” te wreken.
Zoals Berezhnykh zich herinnerde, kreeg de criminele bende al snel een commerciële structuur naarmate hij meer leden rekruteerde. Het stapte in de wapenhandel – en werd blijkbaar schietgrage. Op 6 oktober 1994 vielen Berezhnykh en zijn collega Andrei Kurpach een groep jonge mannen aan die een sporthal verlieten met semi-automatische geweren, waarbij er drie omkwamen. Berezhnykh en zijn groep pleegden in de loop der jaren een aantal andere moorden en pogingen tot andere, onder meer tegen lokale ondernemers.
In 2003 gaf de criminele groep van Berezhnykh toe tot een aanval op het Saratov-televisiestation STV met, zoals de rechtbank van Saratov opmerkt, een RPG-26-granaatwerper . In 2008 verhuisde hij van de Saratov-regio naar Moskou, waar hij naar verluidt de achternaam ” Borodich ” gebruikte. Volgens een rapport van een Russische misdaadblog bezat Berezhnykh ten tijde van zijn arrestatie zes appartementen in Balakovo. Uitgelekte Russische woningdatabases die door Bellingcat zijn beoordeeld, bevestigen deze bewering en tonen een aantal onroerendgoedregistraties op zijn naam in 2007 en 2008.
Een Telegram-kanaal dat zich richt op de criminele onderwereld van Rusland beweert dat Berezhnykh stierf tijdens gevechten in Oekraïne op 8 december 2022, nadat hij zich slechts een maand eerder bij Wagner had aangemeld. Lokale nieuwswebsites uit zijn geboorteplaats Balakovo bevestigen deze gebeurtenissen. Een maand na zijn dood , tijdens oosters-orthodoxe kerstmis, werd er een dienst voor hem georganiseerd in de kathedraal van de Heilige Drie-eenheid in Balakovo. In tegenstelling tot andere Wagner-gevangenen die zijn overleden, was er geen opmerkelijke opkomst en grote opkomst bij deze uitvaartdienst. Een lokale begrafenisdienstwebsite in Balakovo heeft foto’s van zijn kist en dienst geüpload ( gearchiveerd) zonder zichtbare aanwezigen, in tegenstelling tot andere foto’s van Russische militairen en huurlingen die stierven in de strijd.
De ontvangst onder de Russen die hoorden van de dood van Berezhnykh is gemengd. De regionale nieuwswebsite Svobodniye beschrijft eenvoudig zijn biografie. Ondertussen verwijst Balakovo’s lokale nieuwsuitzending Go64 naar hem als een ‘held’ – hoewel hij waarschijnlijk eerder verwijst naar zijn militaire dienst dan naar zijn criminele verleden, dat niet wordt genoemd.
Lokaal nieuwscentrum SutyNews beschreef een verdeeldheid onder de lokale bevolking over de ‘ beroemdste gevangene ‘ van de stad. Opmerkingen van inwoners van Balakovo op een aantal lokale VK-pagina’s weerspiegelen deze breuk – een vrouw schreef: “Maar kan er echt verzoening zijn voor een persoon die zeven mensen heeft vermoord, van wie velen onschuldige slachtoffers waren? En nu wordt hij als held eervol begraven in de kerk.”
Anderen waren wat positiever, zoals een plaatselijke vrouw die schreef: “Hij had zijn ambtstermijn langer kunnen uitzitten, maar hij ging met opzet naar een gevaarlijke plek, zij het met zijn eigen motieven. Misschien is hij in conventionele zin geen directe held, maar ik denk dat hij respect verdient. In ieder geval voor zijn keuze om op te komen voor het vaderland en zich niet te verstoppen, zoals velen.’
De ‘Olympiër’: Sergei Maksimenko
Sergei Maksimenko was 59 jaar oud toen hij zich aanmeldde bij Wagner terwijl hij een gevangenisstraf van 25 jaar uitzat in de Republiek Mordovië , een regio 650 kilometer ten zuidoosten van Moskou. Russische mediaberichten geven aan dat hij zich in september 2022 heeft aangemeld bij Wagner – dit komt overeen met een rapport van Gulagu.net , een Russische anticorruptie- en antifolteringswaakhond, dat Prigozhin op 17 september twee Mordovische gevangeniskolonies (#7 en #17) bezocht. Volgens dezelfde site rekruteerde Prigozhin ongeveer 240 gevangenen uit beide gevangeniskolonies.
Net als Berezhnykh stierf Maksimenko in december 2022 tijdens gevechten met de particuliere militaire compagnie in Oekraïne. Volgens openbare gerechtelijke documenten leidde Maksimenko een criminele groepering in de stad Penza genaamd “Olympia”, die in de jaren 1990 en 2000 actief was in activiteiten zoals prostitutie, afpersing en moord . Als leider van Olympia werd Maksimenko in 2014 veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf, de langste straf van de 13 leden die in Penza werden veroordeeld.
Maksimenko nam de leiding over de Olympia-groep in 1997. Na zijn arrestatie beschreef de Penza Press, een plaatselijk mediakanaal, de opkomst van de groep onder zijn leiding en hoe deze de hegemonie vestigde over andere criminele groepen, met beschermingsrackets en woekeroperaties.
Geredigeerde gerechtelijke documenten en de Russische krant Kommersant melden dat Olympia in de vroege jaren 2000 een aantal moorden pleegde , grotendeels op lokale ondernemers en leiders van rivaliserende bendes. Regionale Russische autoriteiten hebben gewezen op de bijzonder strikte, hiërarchische structuur die Maksimenko de groep oplegde en de gemeenheid van hun methoden; in 2003 vielen haar leden zeven mensen (“inclusief hun vrouwen”) aan in een plaatselijke bar met honkbalknuppels en jachtgeweren.
De straffen van een aantal Olympia-leden werden om een aantal redenen verlaagd , onder meer omdat ze door het werk van de Olympia-sporthal hebben bijgedragen “aan de ontwikkeling van sport onder kinderen “.
Net als bij Berezhnykh was de lokale ontvangst tegenover de misdaadbaas in zijn thuisstad Penza gemengd. De meeste berichten in de lokale media hebben Maksimenko’s leven of dood niet als hoofdartikel geschreven, maar alleen de feiten van zijn biografie, crimineel verleden en dood tijdens gevechten met Wagner. Daarentegen schreef de hoofdredacteur van Penza’s krant “Moskovskaya Street” een redactioneel commentaar voor de lokale site Penza Online waarin hij Maksimenko’s beslissing prees en zei dat “hij zijn gedurfde geest behield ” door op hoge leeftijd te gaan vechten.
Er is weinig informatie over de opkomst of ontvangst bij de begrafenis- of begrafenisdienst van Maksimenko, behalve het feit dat deze naar verluidt plaatsvond op 4 januari op een begraafplaats in Penza.
‘De Afghaan’: Igor Kusk
Igor Kusk was 55 jaar oud toen hij zich aanmeldde bij Wagner terwijl hij een gevangenisstraf van 23 jaar uitzat in Syktyvkar, de hoofdstad van de Republiek Komi, een afgelegen regio op ongeveer duizend kilometer ten noordoosten van Moskou.
In tegenstelling tot Berezhnykh en Maksimenko, probeerde Kusk, die een veteraan was van de oorlog van de Sovjet-Unie in Afghanistan, te vechten in Oekraïne voordat Wagner zijn gevangenis bezocht – zijn weduwe vertelde de Russische media-outlet Business Gazeta hoe hij een brief stuurde naar de Tsjetsjeense leider Ramzan Kadyrov om vechten in Oekraïne. In plaats van te vechten met een aan Kadyrov gelieerde groep, zoals de Akhmat , werd hij opgevangen door Wagner. Het is niet bekend of de Tsjetsjenen hem hebben afgewezen en op welke gronden.
De weduwe van Kusk heeft beschreven hoe hij zich bij Wagner voegde voordat hij “op 25 juli naar het front” werd gestuurd, en dit wordt bevestigd door rapporten die Wagner in de zomer van 2022 rekruteerde uit gevangeniskolonies in de Republiek Komi. In een interview met Vladimir Osechkin van Gulagu .net, een in Oekraïne gevangengenomen Russische strijder, beschreef hoe Prigozhin in de zomer van 2022 een gevangenis in Syktyvkar kwam bezoeken om gevangenen te rekruteren om met Wagner te vechten, en beloofde een hoog maandsalaris en gratie na 6 maanden. De Russische onderzoekswebsite Vazhnye Istorii (“Belangrijke verhalen”) heeft bericht over het overlijdenvan een Wagner-strijder die op 28 juli 2022 werd gerekruteerd uit gevangeniskolonie 1 in Syktyvkar, ter bevestiging van de getuigenis van de gevangene die door Osechkin werd geïnterviewd.
Gerechtelijke documenten uit zijn veroordeling uit 2015 beschrijven hoe Igor Kusk in 1998 in Tatarstan, een regio ongeveer 850 kilometer ten oosten van Moskou, zijn criminele bende begon, naar hem vernoemd (“Kuskovskie”, vrij vertaald als “Kusk’s jongens”). Zijn groep was vooral actief in Nizhnekamsk en de grote regionale hoofdstad Kazan, waar meer dan een miljoen mensen wonen. De Kuskovskie vielen op doordat ze een aantal Afghanistan-veteranen in hun gelederen hadden, zo veel dat ze ook wel ” De Afghanen ” werden genoemd.
Aanvankelijk opereerde de bende van Kusk op dezelfde schaal als de bendes van Berezhnykh en Maksimenko: eind jaren 90 waren de Kuskovskie betrokken bij soortgelijke, relatief onopvallende misdaad en contractmoorden. Volgens gerechtelijke documenten was hun eerste bekende moord in 1998 de huurmoord op een plaatselijke elektricien door hem op de ochtend van 30 december buiten zijn huis neer te schieten .
Maar toen groeide hun eetlust en hun profiel. In 2004 waren Kusk en zijn groep verantwoordelijk voor de moord op twee algemeen directeuren van het in Kazan gevestigde bouwbedrijf Tatsantekhmontazh, dat op zijn hoogtepunt meer dan 1.000 mensen in dienst had . Het bouwbedrijf was verstrikt geraakt in de criminele groep en deze twee moorden hielden volgens Russische aanklagers verband met pogingen van de algemeen directeuren om zich los te maken van de Kuskovskie. Algemeen directeur Vasily Luzganov werd in 2001 vermoord nadat hij een hooggeplaatst personeelslid had ontslagen dat oplichtingspraktijken uitvoerdenamens de Kuskovskie – zijn moord was gearrangeerd door de criminele groep. Aanklagers stelden vast dat algemeen directeur Boris Vaiman werd vermoord door de Kuskovskie nadat hij zaken deed die werden gezien als “ in strijd met de richtlijnen ” van de criminele groep.
De begrafenissen van de misdaadbazen Berezhnykh en Maksimenko uit de jaren 90 waren tamelijk rustige aangelegenheden, met vrijwel geen nieuws over de begrafenisdienst van laatstgenoemde en een licht bezochte begrafenisdienst voor de eerste. De begrafenis van Igor Kusk was een opmerkelijke gebeurtenis – volgens het Real New Times-mediakanaal woonden meer dan 700 mensen de begrafenisdienst en begrafenis bij, met ongeveer 100 voertuigen in de processie .
Volgens het onafhankelijke Russische mediakanaal Holod leidde Igor Kusk veteranengemeenschappen in Tatarstan , wat hem niet alleen de steun van het volk opleverde, wat tot uiting kwam in zijn begrafenis, maar ook een verminderde gevangenisstraf . Net als Maksimenko werd de straf van Kusk verlaagd vanwege wat de rechtbank zag als liefdadigheidswerk voor kinderen – zijn “actieve deelname aan de militair-patriottische opvoeding van jongeren”.
Zoals een rechter in Tatarstan zei in een interview met Realnoye Vremya in 2018, “combineerde Kusk deze sociale activiteit [in veteranenvakbonden] met een criminele activiteit .” De scène rond de begrafenis van Kusk kwam overeen met die van zijn hoorzitting over de veroordeling – Afghaanse en andere militaire veteranen, die hij vertegenwoordigde in vakbondsorganisaties, woonden beide evenementen bijter ondersteuning van de voormalige bendeleider.
Eindelijk vrij
De gemengde publieke ontvangst van de dood van Maksimenko en Berezhnykh kan simpelweg zijn omdat hun hoogtijdagen voorbij zijn – een nieuwe generatie criminelen volgde hen op.
Veel van de andere veroordeelden die zich bij Wagner hebben aangesloten, zijn naar verluidt enkele van de meest gewelddadige en ongewenste elementen van de modernere samenleving, met veroordelingen die veel recenter zijn dan de drie mannen die hier worden geprofileerd. Onder hen zijn een man die in 2017 is veroordeeld voor het doodslaan van zijn eigen moeder , een man die in 2017 is veroordeeld voor het vermoorden van twee vrouwen door steken en wurgen , en een man die in 2012 zijn buurman doodsloeg met een vuurijzer .
Het is nog steeds een open vraag hoeveel van deze gevangenen hun gewenste gratie zullen krijgen. Twee dozijn gevangenen die Wagner-strijders werden, kregen naar verluidt gratie tijdens een openbare ceremonie onder leiding van Prigozhin.
Er zijn echter ook meldingen geweest van Wagner-jagers waarvan het contract zonder hun toestemming werd verlengd. De komende maanden zal duidelijk worden hoe reëel de vervulling van de beloofde gratie zal zijn als de eerste golf gevangenen die in de zomer van 2022 zijn gerekruteerd, het einde van hun termijn van zes maanden bereikt.
Prigozhin, die naar verluidt zelf een ex-gevangene is , heeft zich ingezet voor voormalige criminelen die in Oekraïne vechten. Als ze na hun vrijlating ooit in de problemen kwamen met de politie, vertelde hijeen groep gratieveteranen, ze zouden hem moeten bellen. “Ze moeten je met respect behandelen”, benadrukte hij.
Dienovereenkomstig riep Prigozhin in een brief aan de voorzitter van de Russische Doema Vyacheslav Volodin op 24 januari op tot een verbod op het in diskrediet brengen van voormalige veroordeelden die in Oekraïne hadden gevochten, gedefinieerd als “publicaties met een negatief karakter of enige informatie over hun eerdere overtuigingen”.
Overtreders kunnen tot vijf jaar gevangenisstraf krijgen.
In het Nieuws 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.