Gesanctioneerde zakenman Eugene Shvidler ontkende financiële banden met aan het Kremlin gelinkte oligarch Roman Abramovich – maar gelekte documenten zeggen anders

28 november 2023 Tom Stocks (OCCRP) en Simon Lock (The Bureau of Investigative Journalism)

In een unieke juridische uitdaging om zijn sancties in Groot-Brittannië ongedaan te maken, betoogde zakenman Eugene Shvidler dat hij geen financieel voordeel had van zijn relatie met de aan het Kremlin gelieerde oligarch Roman Abramovich. Maar uit gelekte bestanden blijkt dat Shvidler via offshore-bedrijven honderden miljoenen dollars aan leningen heeft ontvangen van de voormalige eigenaar van Chelsea FC.

Belangrijkste bevindingen

• Uit gelekte documenten blijkt dat Shvidler minstens 637 miljoen dollar aan leningen heeft ontvangen van de offshore-bedrijven van Abramovich.
• Hij ontving in augustus 2006 een lening van $ 300 miljoen en investeerde dezelfde dag hetzelfde bedrag in het staalbedrijf van Abramovich.
• Volgens de voorwaarden van een overeenkomst uit 2021 beloofde de trust van Abramovich de rechten op het grootste deel van de schulden aan de kinderen van Shvidler, waardoor het feitelijk een geschenk van een half miljard dollar aan de familie werd, zei een expert.
• Deskundigen zeggen dat de uitdaging om een ​​precedent te scheppen, indien succesvol, de gesanctioneerde Russische oligarchen zou kunnen aanmoedigen om de Britse regering uit te dagen en tegoeden ter waarde van miljarden dollars vrij te geven.

Gesanctioneerde zakenman Eugene Shvidler ontkende financiële banden met aan het Kremlin gelinkte oligarch Roman Abramovich – maar gelekte documenten zeggen anders

Een zakenman die een rechtszaak heeft aangespannen tegen het besluit van Groot-Brittannië om hem te bestraffen vanwege zijn banden met de aan het Kremlin gelieerde miljardair Roman Abramovich, beweert dat hij nooit enig “financieel of materieel voordeel” uit de relatie heeft ontvangen. Maar uit gelekte documenten blijkt dat de bedrijven van Abramovich hem honderden miljoenen dollars hebben geleend –– en die schuld vervolgens feitelijk in een geschenk hebben omgezet.

Vorig jaar heeft de Britse regering Eugene Shvidler, een voormalig oliedirecteur uit de Sovjet-Unie, gesanctioneerd omdat hij profiteerde van zijn zakelijke banden met Abramovich, een tycoon die volgens de EU ‘lange en nauwe banden heeft met Vladimir Poetin’.

In februari startte Shvidler een zaak bij het Hooggerechtshof om de sancties tegen hem aan te vechten, met het argument dat hij “niet accepteert dat hij financieel of materieel voordeel heeft ontvangen van de heer Abramovich” en dat de sancties onevenredig en discriminerend waren.

In augustus werd zijn zaak afgewezen en vorige maand keurde het Hof van Beroep het verzoek van Shvidler goed om tegen het vonnis in beroep te gaan. Hij wacht momenteel op een datum voor de hoorzitting.

Maar ondanks Shvidlers aandringen dat de sancties tegen hem ongegrond zijn, blijkt uit gelekte documenten verkregen door OCCRP en haar mediapartner The Bureau of Investigative Journalism dat Shvidler aanzienlijk financieel voordeel behaalde dankzij zijn relatie met Abramovich. De bestanden zijn afkomstig van de Cypriotische zakelijke dienstverlener MeritServus, die hielp bij het beheer van delen van het offshore-imperium van Abramovich. Offshore-geheimhoudingsregels zouden elementen van de regelingen verborgen hebben gehouden als er geen lek was geweest.

Uit de documenten blijkt dat de bedrijven van Abramovich leningen aan Shvidler hebben verstrekt ter waarde van ten minste 637 miljoen dollar over een periode van twaalf jaar, van 2006 tot 2018. De leningen werden vaak verstrekt tegen vriendschappelijke voorwaarden, soms rentevrij. En in 2021 lijkt het vertrouwen van Abramovich zelfs nog verder te zijn gegaan, door gebruik te maken van meerdere overeenkomsten om meer dan $ 500 miljoen aan schulden effectief om te zetten in een geschenk aan de familie Shvidler.

Als de oproep van Shvidler succesvol is, zou dit een precedent kunnen scheppen en Russische oligarchen kunnen aanmoedigen om te proberen de sancties ongedaan te maken en tegoeden ter waarde van miljarden dollars vrij te geven, zegt Helen Taylor, een senior juridisch onderzoeker bij de Britse transparantiecampagnegroep Spotlight on Corruption.

“Als Shvidler in hoger beroep wint, denk ik dat dit betekent dat er alles is om voor te spelen en dat we veel oligarchen zullen zien die uitdagingen proberen te brengen”, zei Taylor. “Mensen kijken uit naar aanwijzingen over hoe de rechtbanken met dit beleidsterrein zullen omgaan – iedereen met uitdagingen in de pijplijn moet nerveus toekijken.”

De gelekte Meritservus-bestanden werden verkregen door de pro-transparantiegroep Distributed Denial of Secrets en in eerste instantie gedeeld met OCCRP en de Guardian. Dit onderzoek maakt deel uit van Cyprus Confidential, een wereldwijde onderzoekssamenwerking onder leiding van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en Paper Trail Media.

🔗Over het ‘Cyprus Confidential’-project

Cyprus Confidential is een mondiaal onderzoek naar de Russische invloed op Cyprus, en hoe lokale dienstverleners oligarchen en miljardairs hielpen hun rijkdom te structureren in de jaren voorafgaand aan de grootschalige invasie van Oekraïne in 2022. Het project is gebaseerd op ruim 3,6 miljoen documenten die zijn gelekt van zes verschillende Cypriotische dienstverleners en een Lets bedrijf.

De Cypriotische bedrijven zijn DJC Accountants, ConnectedSky, Cypcodirect, MeritServus, MeritKapital en Kallias and Associates. Aanvullende gegevens kwamen van een Lets bedrijf, Dataset SIA, dat Cypriotische bedrijfsregistratiedocumenten verkoopt via een website genaamd i-Cyprus.

De MeritServus- en MeritKapital-records werden gedeeld met OCCRP, ICIJ en andere media via Distributed Denial of Secrets (DDoS). OCCRP heeft eerder over deze bedrijven gerapporteerd en het huidige project bouwt voort op dit werk. ICIJ deelde ook de gelekte gegevens van Cypcodirect, ConnectedSky, i-Cyprus en Kallias and Associates die waren verkregen door Paper Trail Media. In het geval van Kallias and Associates werden de documenten verkregen van DDoS, die ze deelde met Paper Trail Media en ICIJ. OCCRP deelde de gelekte gegevens van DJC Accountants met mediapartners nadat ze deze eerder via DDoS hadden verkregen.

De Britse regering heeft MeritServus en zijn oprichter, Demetris Ioannides, in april gesanctioneerd naar aanleiding van een OCCRP-rapport dat het bedrijf voor Abramovich lijkt te zijn blijven werken, zelfs nadat Moskou Oekraïne in februari 2022 had aangevallen. MeritServus reageerde niet op vragen die eerder dit jaar waren gestuurd over de vraag of het bedrijf bleef diensten verlenen aan Abramovich nadat hem een ​​sanctie was opgelegd.

Na de uitspraak van augustus vertelde de advocaat van Shvidler aan OCCRP’s mediapartner The Guardian dat de zaak “zeer belangrijke kwesties” aan de orde stelt en zei dat Shvidler “zo spoedig mogelijk een hoorzitting hoopt te hebben bij het Hof van Beroep”, hoewel hij niet reageerde op daaropvolgende vragen.

Shvidler en Abramovich reageerden niet op vragen per e-mail.

Oude vrienden

Shvidler, een in de Sovjet-Unie geboren afgestudeerde van het Moskouse Instituut voor Olie en Gas, die later zowel het Amerikaanse als het Britse staatsburgerschap verkreeg, was de president van Abramovichs oliebedrijf, OAO Sibirskaya Neftyanaya Kompaniya – beter bekend als Sibneft – toen het werd verkocht voor 13 miljard dollar. aan de Russische industriële staatsgigant PJSC Gazprom in 2005.

Door de Sibneft-deal werd Abramovich een van de rijkste mensen ter wereld. Volgens een schatting van Forbes bereikte Shvidlers eigen vermogen in 2021 een piek van $ 1,9 miljard. Maar de vriendschap van Shvidler met Abramovich gaat bijna veertig jaar terug, tot het begin van het verval van de Sovjet-Unie, zo blijkt uit het vonnis van augustus in zijn zaak bij het Hooggerechtshof.

De twee toekomstige miljardairs ontmoetten elkaar halverwege de jaren tachtig, maar terwijl Abramovich in Moskou bleef toen de Sovjet-Unie op instorten stond, volgde Shvidler een bedrijfsdiploma in de VS. Daarna werkte hij voor het internationale adviesbureau Deloitte & Touche in New York.

Halverwege de jaren negentig was Shvidler terug in Rusland als financieel directeur bij Sibneft. Hij werd een sleutelfiguur aan de zijde van Abramovich toen Sibneft enorme olieactiva verwierf tegen verlaagde prijzen te midden van de massale privatiseringen die de Russische economie dat decennium transformeerden. De lucratieve overnames van Sibneft waren deels te danken aan de nauwe banden die Abramovich en zijn zakenpartner Boris Berezovsky onderhielden met de toenmalige Russische president Boris Jeltsin, zo blijkt uit een uitspraak van de Britse rechtbank in een latere zaak tussen Abramovich en Berezovsky.

Shvidler werd directeur of manager bij verschillende andere bedrijven die eigendom waren van Abramovich, waaronder Evraz Plc, een in het Verenigd Koninkrijk genoteerde staalmultinational die voornamelijk in Rusland opereert, en de vermogensbeheerder Millhouse Capital. Nadat Abramovich Chelsea FC in 2003 kocht, werd Shvidler korte tijd directeur bij de voetbalclub en vestigde zich in de buurt van Londen.

Krediet: Neal Simpson/Alamy

Roman Abramovich en Eugene Shvidler kijken in augustus 2003 naar de allereerste Premier League-wedstrijd van Chelsea FC onder leiding van de Russische miljardair-eigenaar.

 

Twee weken na de grootschalige invasie van Oekraïne door Rusland heeft de Britse regering Abramovich gesanctioneerd en hem omschreven als “een van de weinige oligarchen uit de jaren negentig die onder Poetin een prominente rol heeft behouden.” De EU zei dat Abramovich “bevoorrechte toegang” had tot Poetin en dat “deze band met de Russische leider hem hielp zijn aanzienlijke rijkdom te behouden.”

Tom Mayne, een onderzoeker aan de Universiteit van Oxford en expert op het gebied van corruptiebestrijding, zei dat het waarschijnlijk was dat Abramovich zijn positie gedeeltelijk had behouden dankzij de nabijheid van Poetin.

“De enige manier waarop je in Rusland aanzienlijk kapitaal kunt behouden, is door trouw te zijn aan dat regime”, zei Mayne. “Als je betrokken bent bij een van de grote oliemaatschappijen, zoals zowel Abramovich als Shvidler waren, staat het buiten kijf dat je deze posities en rijkdom alleen kunt behouden door loyaliteit aan Poetin.”

Slechts enkele dagen nadat Abramovich de sancties had opgelegd, heeft de Britse regering ook Shvidler gesanctioneerd vanwege zijn associatie met Abramovich en zijn voormalige niet-uitvoerende bestuursfunctie bij Evraz. Groot-Brittannië merkte op dat Evraz opereert in een “sector van strategisch belang” voor de Russische regering.

Na deze zwarte lijst – die een wereldwijde bevriezing van zijn tegoeden inhield – lanceerde Shvidler zijn zaak tegen de sancties bij het Hooggerechtshof in Londen.

Shvidler zei dat hij “op geen enkele manier ‘geassocieerd’ is met de heer Abramovich, en in het bijzonder geen financieel voordeel van hem heeft ontvangen (direct of indirect)”, aldus een verklaring die voor de rechtbank is ingediend. Hij betoogde dat “mijn rijkdom voortkomt uit mijn eigen investeringen.”

Shvidler voerde ook aan dat hij geen invloed had op het beleid van de Russische regering, en zei dat het effect van de sancties ‘extreem’ was geweest. Hij legde twee getuigenverklaringen over waarin hij de rechtbank vertelde dat zijn privéjets aan de grond waren gehouden, dat hij niet langer huishoudelijk personeel in dienst kon nemen en dat zijn kinderen waren uitgesloten van hun betalende scholen.

“Mijn reputatie is enorm beschadigd en mijn vermogen om zaken te doen is vernietigd”, zei hij.

Krediet: Gareth Fuller/Alamy

Eugene Shvidler’s privévliegtuig aan de grond nadat de Britse regering sancties tegen hem had opgelegd.

Wanneer leningen geschenken worden

In tegenstelling tot de beweringen van Shvidler in de rechtbank dat hij geen “financieel of materieel voordeel” van Abramovich had ontvangen, suggereren gelekte documenten dat de investeringen van Shvidler werden gefinancierd door substantiële leningen verstrekt door de bedrijven van Abramovich gedurende meer dan een decennium, beginnend kort na de meevallersverkoop van Sibneft in 2005.

De eerste twee leningen, voor $ 300 miljoen en $ 48 miljoen, werden in 2006 uitgegeven door een bedrijf op de Britse Maagdeneilanden dat eigendom was van Abramovich. Dit bedrijf droeg later de rechten op de schuld van $ 300 miljoen over aan een ander van zijn firma’s op de Britse Maagdeneilanden, Sonora Capital Investments, volgens leningovereenkomsten verkregen door OCCRP.

Op dezelfde dag dat hij de lening van 300 miljoen dollar ontving, verwierf Shvidler aandelen ter waarde van dat bedrag in de holdingmaatschappij die eigenaar was van Evraz, het staalbedrijf van Abramovich, zo blijkt uit de gelekte documenten. Shvidler reageerde niet op vragen of de lening bedoeld was om zijn investering in Evraz te financieren.

In 2014 stemde een ander Abramovich-bedrijf ermee in om Shvidler maximaal $ 5 miljoen te lenen om te investeren in Raine Partners II LP, een fonds opgericht door de Amerikaanse zakenbank Raine Group. Die lening was ongedekt, wat betekent dat deze werd verstrekt zonder onderpand waar de kredietverstrekker beslag op kon leggen als deze niet werd terugbetaald. De schuld werd later overgedragen aan de firma Sonora Capital Investments op de Britse Maagdeneilanden.

In 2016 – hetzelfde jaar dat Shvidler van zijn vrouw scheidde, volgens zijn getuigenverklaring die was ingediend in de zaak tegen de Britse regering – leende een ander op de Britse Maagdeneilanden gevestigd bedrijf, eigendom van Abramovich, hem $ 100 miljoen om een ​​huwelijksovereenkomst te financieren. show. De lening is renteloos verstrekt.

En in 2018 verleende Sonora Capital Investments Shvidler twee extra ongedekte leningen, samen ter waarde van $323 miljoen. De leningen waren ‘voor doeleinden die hij naar eigen goeddunken bepaalt’.

Mayne, de anti-corruptie-expert, zei dat de overeenkomsten “zeer gunstig waren voor de leningnemer.”

“Het lijkt erop dat het om een ​​lening gaat aan iemand die dicht bij de uiteindelijk gerechtigde van de leningverstrekkende entiteiten staat”, zei hij.

Alles bij elkaar betekenen deze overeenkomsten dat Shvidler in 2019 zo’n 637 miljoen dollar aan schulden had opgebouwd bij één van de offshore-bedrijven van Abramovich.

 

Shvidler kreeg in 2021 een nog grotere gunst van Abramovich, toen de trust van Abramovich beloofde de rechten van het bedrijf op het grootste deel van deze schulden aan de kinderen van Shvidler over te dragen via een ingewikkeld herstructureringsproces dat in de gelekte bestanden werd onthuld.

Ten eerste ondertekende Abramovich’s Sonora Capital Investments vier vervangingsovereenkomsten waarmee het eigendom van $545 miljoen aan schulden, inclusief rente, ruilde voor promessen – juridische documenten waarin de ondertekenaar, in dit geval Shvidler, belooft de kredietverstrekker terug te betalen. (Hoewel de door OCCRP geziene overeenkomsten alleen werden ondertekend door Sonora Capital Investments en niet door Shvidler, werd een daaropvolgende overeenkomst die afhing van de uitvoering van de vervangingen door beide partijen ondertekend.)

Vervolgens werden de bankbiljetten overgedragen aan een bedrijf op de Britse Maagdeneilanden genaamd Brick Lane Holdings Limited, dat eigendom was van Abramovich’s Zeus Trust Settlement.

Dit alles had eenvoudigweg de schulden tussen de bedrijven van Abramovich door elkaar geschud, maar een extra reeks manoeuvres leek deze schuld in feite om te zetten in een geschenk aan de familie van Shvidler, zei Mayne.

In een juridisch document dat een ‘akte van schenking’ wordt genoemd, beloofde Zeus Trust de aandelen in Brick Lane Holdings – die inmiddels de rechten bezat op de schuld ter waarde van $ 545 miljoen (inclusief rente) – over te dragen aan de kinderen van Shvidler. De overdracht betekende dat ze uiteindelijk een bedrijf zouden erven dat op het moment van de pandrecht meer dan een half miljard dollar waard was – en als de schuld tegen die tijd nog openstond, zouden ze het recht hebben om deze te innen of te vergeven.

Krediet: Cyprus vertrouwelijk

Het op de Britse Maagdeneilanden gevestigde Cantley Investments Limited van Roman Abramovich stemde er in 2006 mee in om 300 miljoen dollar te lenen aan Eugene Shvidler.

 

Abramovich’s trust droeg ook het beheer van Brick Lane Holdings over aan een bedrijf geleid door Shvidler. Volgens een document dat een ‘akte van benoeming’ wordt genoemd, benoemde Zeus Trust ‘onherroepelijk’ de in Delaware gevestigde S6, LLC, waarvan het beherend lid Shvidler was, als gevolmachtigde en advocaat, waardoor het bedrijf werd gemachtigd om aandeelhoudersbevoegdheden en stemrechten uit te oefenen ‘in op elke manier die [het] passend acht.”

Deze stappen leken de oorspronkelijke leningen in een geschenk te veranderen, wat duidt op “een zeer nauwe persoonlijke relatie tussen de uiteindelijk gerechtigde van de bedrijven die het geld lenen en Shvidler”, vertelde Mayne aan OCCRP na het bekijken van de documenten.

 

Offshore-dekking

Het is onduidelijk of de Britse autoriteiten op de hoogte waren van de informatie over de leningen in de gelekte bestanden verkregen door OCCRP, maar ze lijken de bewering van Shvidler in de rechtbank tegen te spreken dat hij geen financieel voordeel heeft gehad van zijn relatie met Abramovich.

De complexiteit en ondoorzichtigheid van de regelingen zorgden ervoor dat de omvang van Shvidlers banden met Abramovich alleen kon worden ontdekt via gelekte documenten. De bewering van de regering dat Shvidler financieel voordeel uit Abramovich haalde, was alleen gebaseerd op openbare informatie over zijn verdiensten bij de bedrijven van de met het Kremlin verbonden magnaat.

Dit is “indicatief voor de problemen waarmee onderzoekers en wetshandhavers worden geconfronteerd” bij het onderzoeken van offshore-deals, zei Mayne.

“Het gaat om zoveel verschillende rechtsgebieden [en] het gaat om het bezoeken van verschillende plaatsen en het proberen informatie over uiteindelijk eigendom te verkrijgen, wat misschien niet beschikbaar is”, zei hij.

Toch vond de rechter van het Hooggerechtshof, Neil Garnham, de zaak van de regering voldoende om de rechtszaak van Shvidler af te wijzen, en de sancties tegen hem blijven bestaan ​​– tenzij hij slaagt in zijn beroep.

De nieuwe bevindingen van Cyprus Confidential kunnen de uitkomst van het hoger beroep niet beïnvloeden, aldus Taylor van Spotlight on Corruption.

“De rechtbank kan niet verder kijken dan wat de regering naar voren heeft gebracht,” zei Taylor. “De rechtbank zal kijken naar de redenen die de regering heeft gegeven voor het benoemen van Shvidler en kijken of dat redelijk was voor een besluitvormer.”

Ze voegde eraan toe dat Shvidler wettelijk niet verplicht was om informatie aan de rechtbank te verstrekken over de leningen die hij van Abramovich had gekregen, aangezien de leningen buiten de reikwijdte van de beschuldigingen van de regering vielen.

Krediet: Kommersant Fotobureau/Alamy

Roman Abramovich zat naast Vladimir Poetin tijdens een evenement in Sotsji, Rusland, in 2016.

 

Jamison Firestone, een Amerikaanse advocaat die in de jaren negentig het advocatenkantoor Firestone Duncan in Moskou oprichtte, zei dat Shvidler duidelijk een begunstigde was van het systeem van oligarchie dat Poetin om hem heen had opgebouwd.

Een Russische medewerker van Firestone’s firma,  Sergej Magnitsky, werd in 2009 gemarteld en stierf in de gevangenis nadat hij de klok had geluisd over belastingfraude door de overheid ter waarde van 230 miljoen dollar. Firestone vluchtte uit Rusland na de arrestatie van Magnitsky. Sindsdien adviseert hij over sanctieregimes tegen kleptocratische staten en hoe om te gaan met hun bevroren tegoeden.

“Hier is een man die zeker zijn geld heeft verdiend vanwege zijn relatie met Abramovich en Abramovichs nauwe, gezellige relatie met Poetin,” vertelde Firestone aan OCCRP. “Je krijgt geen uitkering van de Russische overheid, tenzij je nuttig voor ze bent.”

De factcheck werd verzorgd door de OCCRP Fact-Checking Desk.

Abramovich tekende voetbalspelers voor ‘moderne slavernij’-deals die mogelijk in strijd zijn met de FIFA-regels

17 november 2023 Tom Stocks (OCCRP) en Pete Jones (OCCRP)

Roman Abramovich verwierf de economische rechten op meerdere jonge voetballers via contracten die inmiddels door de FIFA zijn verboden. Experts zeggen dat het FIFA-verbod mogelijk in twee gevallen is overtreden. Een van deze spelers zei dat hij het gevoel had dat hij als handelswaar werd behandeld en dat hij de controle over zijn carrière verloor.

Belangrijkste bevindingen

• Een offshore-bedrijf van Abramovich rekruteerde ‘superagent’ Pinhas Zahavi alias Pini om getalenteerde jonge voetballers te helpen vinden en hun economische rechten te verwerven onder de voorwaarden van zogenaamde ‘derdeneigendomscontracten’.
• Een van deze spelers vertelde verslaggevers dat hij niet wist dat Abramovich achter het bedrijf zat dat zijn rechten verwierf, en zei dat hij zich ‘gebruikt’ voelde.
• Experts op het gebied van sportrecht zeiden dat bewijs gevonden in gelekte bedrijfsdocumenten erop wees dat sommige contracten waarbij de firma’s van Abramovich betrokken waren, mogelijk een verbod op eigendom van derden uit 2015 hadden overtreden.

Abramovich tekende voetbalspelers voor ‘moderne slavernij’-deals die mogelijk in strijd zijn met de FIFA-regels

De Sloveense voetballer Emir Dautović werd ooit beschouwd als een van de beste vooruitzichten van zijn land. In 2012, op slechts 16-jarige leeftijd, werd hij uitgenodigd om te trainen bij de Engelse giganten Manchester City. De jonge verdediger van het Sloveense team NK Maribor Branik dacht dat hij de wereld aan zijn voeten had.

Na zijn try-out in Manchester werd hij meegenomen naar een ontmoeting met de sportief directeur van NK Maribor, zo vertelde hij aan Der Standard en Paper Trail Media, de mediapartners van OCCRP. Ook aanwezig waren zijn ouders en een vertegenwoordiger van de machtige voetbalmakelaar Pinhas “Pini” Zahavi, zei Dautović.

Zahavi, die sinds de jaren 2000 meerdere supersterspelers vertegenwoordigde, werkte nauw samen met de Russische miljardair Roman Abramovich, de eigenaar van de Engelse Premier League-club Chelsea FC. Dautović zei dat Zahavi’s betrokkenheid hem deed dromen dat hij binnenkort zou worden overgeplaatst naar het glamoureuze West-Londense team van Abramovich.

De ouders van de speler en een directeur van NK Maribor tekenden een contract, gepresenteerd door de vertegenwoordiger van Zahavi. Dautović zei dat hij geloofde dat het contract een ‘grote stap’ was, omdat hem werd verteld dat Zahavi ‘van de ene op de andere dag een transfer naar Chelsea kon regelen’.

De vader van Dautović had erover willen nadenken, maar de sportief directeur zei tegen de familie: “Je tekent nu of nooit”, zei Dautović.

“Het ging zo: hier tekenen, daar tekenen, klaar. Ik heb het contract niet eens mee naar huis genomen”, aldus Dautović. “Voor mij was het alsof ik in mijn carrière de snelweg op ging… Pini Zahavi zou mijn agent worden en dat was het beste wat mij kon overkomen.”

Krediet: Elias Holzknecht

Emir Dautovic

 

Maar het contract was niet met Chelsea of ​​welke andere voetbalclub dan ook. In plaats daarvan was de toekomst van Dautović toevertrouwd aan Leiston Holdings Limited, een obscuur bedrijf gevestigd op de Britse Maagdeneilanden. en eigendom van Abramovich. Leiston Holdings stemde ermee in om NK Maribor 1 miljoen euro te betalen voor de registratie van Dautović.

De overeenkomst van Dautović met Leiston Holdings van Abramovich was een voorbeeld van wat bekend staat als ‘eigendom van derden’ of TPO, waarbij een speler zijn ‘economische rechten’ aan een bedrijf ondertekent. De eigenaar van de rechten kan dicteren waar de speler speelt en hoeveel hij verdient. De praktijk werd in 2007 door de Engelse Premier League en begin 2015 door de FIFA verboden. Gianni Infantino, secretaris-generaal van de UEFA, vergeleek TPO met ‘moderne slavernij’.

Abramovich bezat via TPO-overeenkomsten een belang in meerdere spelers, zo bleek uit mediaberichten uit 2020.

“Het ging zo: hier tekenen, daar tekenen, klaar. Ik heb het contract niet eens mee naar huis genomen. Voor mij was het alsof ik tijdens mijn carrière op de snelweg stapte.”

– Emir Dautović, Sloveense voetballer, die als tiener een eigendomsovereenkomst voor derden tekende met een offshore-bedrijf van Roman Abramovich.

Nu geven nieuw gelekte documenten ongekend inzicht in de details en reikwijdte van de operatie van Abramovich en Zahavi terwijl ze werkten om tientallen spelers – waaronder een aantal onder de 18 jaar – te werven en van hun talenten te profiteren door geld te verdienen aan transfersommen.

OCCRP en zijn internationale mediapartners spraken met drie spelers die hun rechten op de offshore-bedrijven van Abramovich hadden ondertekend. Alleen Dautović was bereid te worden geciteerd.

De bestanden zijn afkomstig van de Cypriotische zakelijke dienstverlener MeritServus. De gelekte documenten zijn verkregen door de pro-transparantiegroep Distributed Denial of Secrets en in eerste instantie gedeeld met OCCRP en de Guardian. Dit onderzoek maakt deel uit van Cyprus Confidential, een wereldwijde onderzoekssamenwerking onder leiding van het International Consortium of Investigative Journalists (ICIJ) en Paper Trail Media.

🔗Over het ‘Cyprus Confidential’-project

Cyprus Confidential is een mondiaal onderzoek naar de Russische invloed op Cyprus, en hoe lokale dienstverleners oligarchen en miljardairs hielpen hun rijkdom te structureren in de jaren voorafgaand aan de grootschalige invasie van Oekraïne in 2022. Het project is gebaseerd op ruim 3,6 miljoen documenten die zijn gelekt van zes verschillende Cypriotische dienstverleners en een Lets bedrijf.

De Cypriotische bedrijven zijn DJC Accountants, ConnectedSky, Cypcodirect, MeritServus, MeritKapital en Kallias and Associates. Aanvullende gegevens kwamen van een Lets bedrijf, Dataset SIA, dat Cypriotische bedrijfsregistratiedocumenten verkoopt via een website genaamd i-Cyprus.

De MeritServus- en MeritKapital-records werden gedeeld met OCCRP, ICIJ en andere media via Distributed Denial of Secrets (DDoS). OCCRP heeft eerder over deze bedrijven gerapporteerd en het huidige project bouwt voort op dit werk. ICIJ deelde ook de gelekte gegevens van Cypcodirect, ConnectedSky, i-Cyprus en Kallias and Associates die waren verkregen door Paper Trail Media. In het geval van Kallias and Associates werden de documenten verkregen van DDoS, die ze deelde met Paper Trail Media en ICIJ. OCCRP deelde de gelekte gegevens van DJC Accountants met mediapartners nadat ze deze eerder via DDoS hadden verkregen.

Abramovich reageerde niet op verzoeken om commentaar. Zahavi weigerde commentaar te geven.

NK Maribor zei dat het geen commentaar kon geven op spelerstransfers uit het verleden, maar dat de mensen die verantwoordelijk waren voor “transferbeleid, werving en sportzaken” op het moment dat Dautović tekende bij Leiston Holdings allemaal de club hadden verlaten. De toenmalige sportdirecteur van NK Maribor wilde geen commentaar geven. De vermeende vertegenwoordiger van Zahavi reageerde niet op een verzoek om commentaar.

Onvervulde belofte

In de jaren 2000 stond de goed verbonden Zahavi in ​​het middelpunt van enkele van de duurste spelerstransfers ter wereld. Er werd ook algemeen gemeld dat Zahavi had geholpen bij het regelen van de overname van Chelsea FC door Abramovich in 2003. Uit de gelekte gegevens blijkt dat ze daarna jarenlang bleven samenwerken terwijl Zahavi spelers zocht voor Leiston Holdings.

De zogenaamde ‘superagent’ is het onderwerp geweest van meerdere mediaprofielen en rapporten die een beeld schetsen van een dealmaker met goede connecties die dicht bij enkele van de machtigste mensen in het voetbal staat, waaronder Sir Alex Ferguson, de meest succesvolle Britse manager in de geschiedenis. Zahavi zorgde in 2017 voor de krantenkoppen, toen hij het wereldrecordcontract van 222 miljoen euro regelde dat de Braziliaanse aanvaller Neymar van Barcelona naar Paris St Germain bracht.

Krediet: PA Images/Alamy Stock Foto

Pini Zahavi kijkt vanaf de tribune naar een voetbalwedstrijd.

 

Zahavi was naar verluidt ook betrokken bij deals om supersterren naar Chelsea te halen nadat Abramovich de club had gekocht. Dankzij de rijkdom van Abramovich gaven de langdurig onderpresteerders ongekende bedragen uit om talent naar West-Londen te halen, en binnen twee jaar won de club zijn eerste Engelse Premier League-kampioenschap.

Eerdere mediaberichten over TPO-contracten wezen op de rol van Zahavi bij Leiston Holdings, maar de nieuwe gelekte documenten onthullen verdere details, waaronder financiële details van een overeenkomst ondertekend door Zahavi en Leiston Holdings.

Volgens de voorwaarden van de ‘spelersinvesteringsovereenkomst’ uit 2011 zou Leiston Holdings 10 miljoen euro ter beschikking stellen om de economische rechten te kopen van spelers die Zahavi aanbeveelde. Zahavi zou dan kunnen delen in de winst van toekomstige verkopen van de spelersrechten, of een commissie kunnen verdienen.

Hoewel de Zahavi-connectie enkele van de beste spelers ter wereld lijkt te hebben geholpen hun dromen waar te maken, eindigden een aantal van degenen die een TPO-contract hadden ondertekend ver verwijderd van de rijkdom en glamour van het Europese elitespel.

Onder de gelekte vertrouwelijke bestanden van Cyprus bevinden zich gescande brieven van de Kameroense speler Gaël Etock, die afgestudeerd was aan de wereldberoemde academie van Barcelona FC voordat hij zich in 2011, toen hij 18 was, bij Leiston Holdings aansloot. Uit één van de brieven blijkt dat twee en een Een half jaar nadat het TPO-contract van Etock was getekend, betaalde Leiston Holdings hem slechts 25.000 euro ($34.000) per seizoen.

Uit de brieven blijkt dat Etock in januari 2014, terwijl hij voor Cercle Brugge in België speelde, Zahavi om een ​​voorschot van 5.000 euro vroeg op zijn salaris. Etock vroeg vier maanden later nog een voorschot van 30.000 euro, tegen die tijd was zijn loon gestegen tot 50.000 euro per seizoen.

Een brief van speler Gaël Etock waarin hij vraagt ​​om een ​​voorschot op zijn salaris van 50.000 euro van Leiston Holdings Limited, een offshore bedrijf dat eigendom is van Roman Abramovich.

Etock was niet bereid commentaar te geven op zijn afspraken met Leiston Holdings, Abramovich en Zahavi.

Mogelijke regelovertredingen

Uitgelekte documenten suggereren dat de TPO-regelingen van Abramovich in twee gevallen mogelijk in strijd zijn geweest met de FIFA-regels.

Toen de FIFA in 2015 TPO-deals verbood, mochten reeds bestaande contracten van kracht blijven tot ze afliepen of tot ze werden overgedragen aan een nieuwe club. Voor een transfer zou een nieuw contract tussen die club en de speler nodig zijn, dat de TPO-regeling zou vervangen.

Omdat nieuwe TPO-contracten verboden werden, betekende dit feitelijk dat externe eigenaren van spelersrechten deze na 2015 slechts één keer konden verkopen.

Uit de balansen van de bedrijven van Abramovich blijkt echter dat ze twee spelers als activa bleven vermelden, ondanks dat deze spelers meerdere keren tussen clubs wisselden nadat het verbod van kracht werd. Experts zeggen dat dit wijst op mogelijke schendingen van het TPO-verbod van de FIFA.

André Carrillo, een Peruaanse aanvallende middenvelder, en de Braziliaan Armindo Tue Na Bangna, beter bekend als Bruma, werden gevonden onder de 25 spelers genoemd in een lijst met ‘immateriële activa’ op de balansen van 2019 voor Leiston Holdings en een ander Abramovich-bedrijf genaamd Conibair Holdings Ltd. Tussen het verbod van 2015 en de periode waarop de balansen betrekking hebben, zijn mannen meerdere keren overgeplaatst.

Krediet: PA Images/Alamy Stock Foto

André Carrillo speelt een Premier League-wedstrijd voor Watford in 2017.

 

Samuel Cuthbert, een sportrechtadvocaat bij het in Londen gevestigde Outer Temple Chambers, vertelde OCCRP dat, aangezien voor overdrachten tussen partijen nieuwe contracten nodig zijn, Carrillo’s status als aanwinst van Leiston Holdings na meerdere overdrachten “wel eens … een schending van het [TPO] verbod zou kunnen zijn. .”

Hetzelfde geldt voor Bruma, zegt sportrechtdeskundige Antoine Duval tegen OCCRP’s partner Der Spiegel. Duval zei dat het onmogelijk was om te beoordelen of het TPO-verbod was overtreden zonder de onderliggende contracten en overdrachtsdocumenten te zien, maar dat de gelekte balansen erop wezen dat er mogelijk een overtreding van de regels had plaatsgevonden.

“Het lijkt moeilijk om een ​​situatie voor te stellen waarin een speler nog steeds legaal het voorwerp is van een TPO-investering nadat hij twee keer is overgedragen na de inwerkingtreding van het verbod”, zei hij. “Zodra [Bruma] is overgeplaatst naar een nieuwe club, zou er een nieuwe TPO-overeenkomst moeten worden ondertekend tussen Conibair en de nieuwe club, die zou worden overeengekomen na de inwerkingtreding van het verbod.”

Carrillo en Bruma reageerden niet op berichten die naar hun sociale media-accounts werden gestuurd. Twee van de clubs die Carrillo of Bruma hadden geleend of gekocht, vertelden de verslaggevers dat ze van de spelers en andere betrokken voetbalclubs schriftelijke garanties hadden gekregen dat er geen TPO-contracten van kracht waren. Abramovich reageerde niet op vragen en Zahavi weigerde commentaar te geven.

Critici van TPO-regelingen hebben de mogelijkheid van belangenconflicten aan de orde gesteld, en uit een BBC-rapport uit 2020 bleek dat Carrillo voor het Portugese team Sporting Lissabon tegen Chelsea had gespeeld in de UEFA Champions League van 2014, toen Abramovich de helft van Carrillo’s economische rechten bezat.

Carillo speelde in oktober 2017 ook voor Watford tegen Chelsea in de Premier League, toen hij schijnbaar nog steeds werd beschouwd als een aanwinst voor een van de firma’s van Abramovich. Er zijn geen aanwijzingen dat het eigendomsbelang van Abramovich in de rechten van Carrillo zijn prestaties of de uitkomst van de Spelen beïnvloedde.

‘Exclusieve discretie’

Uit gelekte documenten blijkt ook dat de Abramovich-firma Leiston Holdings contractuele rechten had om in sommige gevallen spelerstransferbeslissingen te beïnvloeden, wat mogelijk in strijd zou zijn geweest met de al langer bestaande regels van de FIFA tegen ‘invloed van derden’ of TPI. Deze regels, geïntroduceerd in 2008, verbieden externe bedrijven of individuen controle uit te oefenen over de “werkgelegenheids- of transfergerelateerde zaken” van voetbalclubs.

In ten minste drie gevallen blijkt uit contracten dat het bedrijf van Abramovich “eigen goeddunken” had over de transfer van spelers. Sportadvocaat Cuthbert omschreef de clausules als “verontrustend” en zei dat het “moeilijk was om een ​​derde partij die volledige controle lijkt te hebben over de transfer van een speler” te verzoenen met het FIFA-verbod op TPI.

Duval zei dat dergelijke ‘exclusieve discretie’-clausules ‘doorgaans in strijd zijn met het FIFA-verbod op invloed van derden’.

Naast deze clausules bepaalde een overeenkomst uit 2011 tussen Leiston Holdings en Sporting Lissabon over de rechten van Carrillo dat de club elk transferaanbod van meer dan $ 6 miljoen moest accepteren, of Leiston Holdings 45 procent van het aangeboden bedrag moest betalen als de club het wilde afwijzen. . (In dit scenario zou de club ook de volledige controle krijgen over Carrillo’s spelersregistratie.)

Leiston Holdings stuurde in januari 2012 ook een brief naar Club Deportivo Cuenca in Ecuador, waarin hij het team informeerde dat zijn speler John Narváez tijdens de transferperiode van die maand naar een andere club zou worden overgeplaatst, onder de voorwaarden van een eerdere ‘Aankoopovereenkomst’.

Duval zei dat de brief aan Club Deportivo Cuenca context ontbeerde omdat de eerdere koopovereenkomst niet tot de gelekte documenten behoorde, maar voegde eraan toe dat de toon van de brief “wijst op een geval van invloed van derden onder de FIFA-regels.”

‘Ik heb voor Abramovich gewerkt?’

Terug in Slovenië in 2012 geloofde Emir Dautović dat hij een overeenkomst had getekend waarin Zahavi zijn vertegenwoordiger zou worden, waardoor hij op weg was naar het sterrendom, maar dat hij nog steeds geregistreerd was als speler voor NK Maribor. In werkelijkheid was zijn registratie nu eigendom van Leiston Holdings, die het recht had om te beslissen waar Dautović zou spelen.

“Nooit gehoord van [Leiston Holdings]. Wie zit erachter?” Dautović vroeg wanneer de internationale mediapartners van OCCRP het bedrijf noemden. Ook wist hij niet dat Abramovich eigenaar was van het bedrijf, en dus ook van zijn economische rechten.

‘Ik heb voor Abramovich gewerkt? Ik ben daardoor verrast. Ik zweer het, dat wist ik niet’, zei hij toen verslaggevers hem de volledige details van de regeling vertelden.

Al snel was Dautović onderweg, maar niet naar de met sterren bezaaide Premier League of een andere grote voetbalcompetitie van Europa. In plaats daarvan werd hij overgeplaatst naar OFK Beograd in Belgrado, Servië. Hij had geen inspraak in de overdracht, zei hij tegen verslaggevers.

Kort daarna werd hij opnieuw overgeplaatst, dit keer naar het Belgische team Royal Excel Moeskroen. Opnieuw werd hij niet geraadpleegd over de deal, zei hij.

“Ik was koffie aan het drinken met mijn beste vriend toen mijn agent mij belde en zei: ‘Overmorgen vlieg je naar België, we hebben alles al geregeld.’”

Dautović vertelde verslaggevers dat hij het moeilijk had in België, omdat hij er niet in slaagde een vaste plek in het Moeskroen-team veilig te stellen. Hij was 19 jaar oud en ellendig, en besloot uiteindelijk zijn ticket terug naar Slovenië en zijn gezin te betalen.

De carrière van Dautović kwam nooit van de grond. Deels wijt hij aan een blessure die hij in 2012 opliep. Maar hij vindt ook dat hij geen eerlijke kans heeft gekregen tegenover Zahavi, die hem zelfs nooit is komen ontmoeten.

“Ik heb Pini in mijn hele leven nog nooit ontmoet”, zei Dautović.

‘Denk ik dat ik gebruikt ben? Ja. Je bent een koopwaar.”

De factcheck werd verzorgd door de OCCRP Fact-Checking Desk.

Hoe Abramovich zijn financiële imperium ongehinderd kon uitbouwen via ING

18 november 2023 Karlijn Kuijpers, Tom Kreling, Jeroen Wester Knipselkrant Curacao KKC

Roman Abramovich heeft innige banden met de Russische president Vladimir Poetin | ANP

Internationaal onderzoek Meer dan vijftien jaar lang was ING dé huisbankier van Abramovich. De oer-Hollandse bank was van cruciaal belang voor de Russische oligarch om zich te kunnen nestelen in West-Europa.

Zijn omstreden miljarden stroomden jarenlang ongehinderd door ING.

Hoe Abramovich zijn financiële imperium ongehinderd kon uitbouwen via ING

„Mr. A.”, staat bovenaan een powerpointslide op een groot scherm in de boardroom van ING. Zijn volledige naam wordt niet genoemd, maar dat is voor de aanwezigen – directieleden en advocaten van ING, medewerkers van de financiële opsporingsdienst FIOD en het Openbaar Ministerie – ook niet nodig. Iedereen weet: „Mr. A.”, dat is de steenrijke oligarch Roman Abramovich, dan vijftig jaar, geboren in Rusland en woonachtig in Londen. Hij is eigenaar van voetbalclub Chelsea, vertrouweling van de Russische president Poetin, en op dat moment al ruim vijftien jaar klant bij ING.

Abramovich KOCHT BEDRIJVEN, LEENDE GELD AAN POLITIEKE VRIENDEN EN AAN ZIJN VOETBALCLUB CHELSEA, FINANCIERDE ZIJN LUXE LEVENSSTIJL, BETAALDE ZIJN PERSONEEL – ALLEMAAL VIA ING IN AMSTERDAM

Medewerkers van de FIOD en het OM zijn deze maandagochtend in februari 2017 naar het Zandkasteel gekomen in de Amsterdamse Bijlmer, destijds het hoofdkantoor van ING, om de directie te waarschuwen. De bank wordt verdacht van medewerking aan witwassen en andere financiële criminaliteit. Aan de hand van twaalf casussen maakt de FIOD-medewerker duidelijk waar het aan schort. En dat het menens is. Het besef dat er serieuze problemen zijn, was voorafgaand aan de bijeenkomst bij de directie nog niet echt ingedaald. „We hebben hier een bank te runnen”, zullen directieleden later tegen de fiscaal rechercheurs zeggen. Te veel vragen over witwassen, klantonderzoek en risicovolle betalingen leiden af van waar het volgens topman Ralph Hamers om draait: geld verdienen.

Als de FIOD-rechercheur doorklikt naar de slide met „Mr. A”, somt hij de gebreken op: de bank controleert de miljardentransacties van de oligarch onvoldoende, weet niet goed waar zijn vermogen vandaan komt, en heeft hem ten onrechte niet aangemerkt als ‘politiek prominent figuur’ die extra controle vereist. Als de rechercheur klaar is met zijn opsomming, blijft de zaal muisstil.

De macht van de oligarchen

Toen Russische tanks en troepen in februari 2022 Oekraïne binnenvielen, werden de oligarchen rondom Poetin op sanctielijsten geplaatst. Bij de handhaving van die sancties werd het westerse overheden al snel duidelijk hoe diep de oligarchen geworteld zijn in het westerse financiële systeem. En direct rees de vraag: hoe had hun financiële macht zo snel kunnen groeien? Hoe raakten ze zo verankerd in de westerse economie? Uit onderzoek van NRC, Trouw en Het Financieele Dagblad blijkt dat Roman Abramovich, die inmiddels op de sanctielijst staat, in de afgelopen vijftien jaar via ING in Amsterdam zijn financiële imperium ongemerkt en ingenieus wist uit te bouwen.

Roman Abramovich  (57) kocht bedrijven, leende geld aan politieke vrienden en aan zijn voetbalclub Chelsea, financierde zijn luxe levensstijl, betaalde zijn personeel – allemaal via ING in Amsterdam.

WE HADDEN VEEL TE WEINIG AANDACHT VOOR OLIGARCHEN. DE OORSPRONG VAN HUN GELD, DAAR STELDE JE GEEN VRAGEN OVER. MAAR HET HAD WEL IETS UNHEIMISCH

Ook na de waarschuwingen van de FIOD in 2017, na een schikking met het OM en nadat de internationale reputatie van Abramovitsj is veranderd van troeteloligarch in paria, kan hij bij ING nog altijd terecht voor miljardentransacties. ING reageerde niet inhoudelijk op vragen met als argument dat klantrelaties vertrouwelijk zijn. De bank liet wel weten dat het zeker bij grote klanten lang kan duren voordat je afscheid van hen kan nemen. Abramovitsj gaf ondanks herhaaldelijk aandringen bij zijn advocaat geen antwoord op vragen.

De innige relatie tussen Abramovitsj en ING blijkt uit Cyprus Confidential, een onderzoeksproject van 68 internationale media naar gelekte documenten van enkele financieel dienstverleners uit Cyprus, het belangrijkste Europese toevluchtsoord voor Russisch geld. Het project wordt geleid door het Internationaal Consortium van Onderzoeksjournalisten (ICIJ) en het Duitse onderzoeksplatform Paper Trail Media.

Gelekte documenten van MeritServus, de Cypriotische financieel dienstverlener die Abramovitsj als belangrijkste klant had, tonen hoe ING een spil werd in de financiële handel en wandel van een van de grootste en bekendste Russische oligarchen. En hoe Abramovitsj voor de bank veranderde van een klant die ze verwelkomde in een hoofdpijndossier.

Hoe de Russische oligarch Roman Abramovitsj jarenlang bij ING bankierde

Deze podcast luister je ook in onze app

Een astronomisch bedrag komt binnen

De belangrijkste deal uit zijn leven sluit Roman Abramovitsj niet in Rusland, maar met een paar Russische landgenoten op Amsterdam Sloterdijk, aan de Teleportboulevard vlak achter een kantoor van de Nederlandse Belastingdienst. Bestuurders van het daar gevestigde Gazprom Finance BV zetten op 13 oktober 2005 hun laatste handtekening onder de overeenkomst die Abramovitsj in één klap een van de rijkste mensen ter wereld zal maken.

Energieconcern Gazprom, onder controle van de Russische staat, koopt van Abramovitsj een oliebedrijf terug dat hij in de wilde jaren negentig, toen de Sovjet-Unie uiteen was gevallen, in handen kreeg. De prijs die de oligarch voor oliebedrijf Sibneft ontvangt, is ruim het vijftigvoudige van wat hij er tien jaar eerder voor had betaald.

En ING is de bank die het allemaal mogelijk maakt.

Kantoor Moskou van ING heeft Abramovitsj enkele jaren eerder als klant weten binnen te hengelen. En nu ratelen op kantoor Amsterdam Zuidoost onafgebroken de faxen en is het aanpoten. Vijf Cypriotische entiteiten, waarin Abramovitsj zijn te verkopen aandelen in Sibneft heeft ondergebracht, openden allemaal betaalrekeningen in de Bijlmer.

Wat er dan gebeurt, is zelden vertoond in het Nederlandse bankwezen. In het Zandkasteel, gebouwd naar de principes van antroposoof Rudolf Steiner, geroemd om zijn gebrek aan rechte hoeken en met oog voor de menselijke maat, komt op donderdag 20 oktober 2005 een astronomisch bedrag binnen voor één particuliere klant. Naar de net geopende ING-rekeningen maakt Gazprom in totaal 13 miljard dollar over – 13.079.298.058 dollar om precies te zijn.

 

Als de bank al het geld van alle betaalrekeningen van zijn miljoenen klanten bij elkaar veegt, dan is één op de twaalf euro’s van die berg van de oligarch. De bankmedewerkers dienen het bedrag nog diezelfde dag over te boeken naar weer andere ING-rekeningen op de Britse Maagdeneilanden.

Vanaf dat moment is Abramovitsj de grootste particuliere klant die de bank ooit heeft gehad. ING, een typisch Hollandse huis-, tuin- en keukenbank die haar inkomen vooral haalt uit hypotheken, levensverzekeringen en kredietverstrekking aan middenstanders, speelt ineens mee in de wereld der superrijken. Naar buiten toe kunnen medewerkers – bankgeheim – niet met hem pronken, maar bij hun eigen koffieautomaat is „Klant A.” een goed gespreksonderwerp. Al overzien maar weinigen het hele plaatje.

Verstrengeld met het Kremlin

Door de 13 miljard raakt ING verwikkeld in de complexe relaties tussen oligarchen en het Kremlin, blijkt uit verschillende recente journalistieke publicaties. Abramovitsj kreeg weliswaar 13 miljard dollar van de Russische staat, maar vrijwel niets daarvan kon hij beschouwen als zijn eigen geld, schrijft de Britse journalist Catherine Belton in Putin’s People, een veelgeprezen boek uit 2020 over de Russische oligarchie. De verkoop door Abramovitsj van het voormalige staatsbedrijf Sibneft was „het moment waarop de rijkdom van Abramovitsj nog verder met het Kremlin verstrengeld raakte dan voorheen”, aldus Belton. Diverse bronnen getuigen tegenover haar dat Abramovitsj vanaf dat moment niet zelf meer over zijn geld kon beschikken, maar het moest besteden aan projecten die Poetin belangrijk vond.

DOOR DE 13 MILJARD VAN ABRAMOVITSJ RAAKT ING VERWIKKELD IN DE COMPLEXE RELATIES TUSSEN OLIGARCHEN EN HET KREMLIN

Voor de risico’s van politieke beïnvloeding van oligarchen is bij banken en overheden op dat moment nauwelijks aandacht. Alles is erop gericht de Russische en westerse economieën te vervlechten. Westerse banken zien in het nieuwe Rusland een grote groeimarkt, en West-Europese overheden hopen dat Rusland zal ‘verwestersen’ als economische banden worden aangehaald.

Banken onderzoeken in die tijd nauwelijks waar het geld van rijke klanten vandaan komt. „We hadden veel te weinig aandacht voor oligarchen”, zegt een oud-medewerker van toezichthouder De Nederlandsche Bank, die anoniem wil blijven omdat hij nog in de sector werkzaam is. „De oorsprong van hun geld, daar stelde je geen vragen over. Maar het had wel iets unheimisch.”

Van zo’n ongemakkelijk gevoel is bij ING weinig te merken. Daar krijgt Abramovitsj een voorkeursbehandeling. Grote klanten geef je privileges. In de zomer van 2007 spreekt ING in een aanvullend contract af – een ‘side letter’ – dat de Algemene Bankvoorwaarden op sommige punten niet voor Abramovitsj gelden. Meer dan bij andere klanten accepteert ING financiële aansprakelijkheid als instructies via mail of telefoon niet goed aankomen bij de bank. De band tussen medewerkers van Abramovitsj en ING-bankiers was in de loop der jaren amicaal geworden: „Cliffy, see below”, mailt een medewerker van Abramovitsj in 2007 vanuit Moskou aan ING-medewerker Cliff van ‘KAZO’, zoals kantoor Zuidoost intern heet.

Schimmige zaakjes

Dat oligarchen in schimmige zaakjes zitten, is een wijdverbreid vermoeden. Abramovitsj geeft het in november 2011 zelf toe. Voor een Britse rechter erkent hij in de jaren negentig, tijdens de chaotische privatisering van Russische staatsbedrijven, honderden miljoenen dollars te hebben betaald aan een zakenpartner – vaak in contanten – voor lobbywerk om er president Jeltsin mee om te kopen. Zijn bekentenis staat een voortgang van zijn zakenrelatie met ING niet in de weg.

Via ING betaalt Abramovitsj voor de bouw van zijn superjacht Luna, leent hij geld van een van zijn eigen bedrijven om twee villa’s aan de Franse Côte d’Azur te kopen en bouwt hij een imposante kunstcollectie op met werken van Picasso, Mondriaan en Monet. ING staat met kredietbrieven garant bij de aankoop van schilderijen.

Naast die luxe koopt Abramovitsj via ING, in de jaren na de verkoop van oliebedrijf Sibneft, aandelen in strategische Russische bedrijven, waaronder een Noord-Siberische nikkelbedrijf, een gouddelver en een staalfabrikant die volgens onderzoekscollectief OCCRP levert aan het Russische leger. Hij neemt via ING een belang in een Russisch bosbouwbedrijf waar ook de Russische staat een flink aandeel in heeft. En hij belegt voor tientallen miljoenen euro’s in ING zelf, in de verhandelbare obligaties waarmee de bank geld leent op de kapitaalmarkt.

ING opent steeds meer bankrekeningen voor bedrijven van Roman Abramovich, zo blijkt uit de gelekte documenten van Cyprus Confidential. De oligarch heeft al snel meer dan honderd bankrekeningen in Amsterdam voor zijn vennootschappen op Cyprus en de Britse Maagdeneilanden. Ook zijn naaste vertrouwelingen – Chelsea-directeur Eugene Tenenbaum, zijn zakenpartner Eugene Sjvidler en zijn financieel assistent Natalja Choedyk – openen betaalrekeningen bij ING. Waarom zij een Amsterdamse bankrekening hebben is onduidelijk, ze wonen niet in Nederland en hebben hier voor zover bekend ook geen zakelijke activiteiten.

Voor ING is Abramovitsj een ideale klant. Wie stalt er nu permanent miljarden die de bank vervolgens weer kan uitlenen aan klanten? „Klant A”, zoals hij binnen de bank wordt genoemd, leent zelf niet, maar komt gratis geld brengen. De Rus levert ING extra financiële soliditeit.

De 13 miljard euro is het vaatje waaruit de oligarch met leningen, donaties, voorschotten en winstuitkeringen zijn geld over de wereld verdeelt.

Renteloos lenen en kwijtschelden

De vele kredieten die Abramovitsj via ING verstrekt, gaan dikwijls naar bedrijven van hemzelf, renteloos. Twee vennootschappen met hetzelfde adres op de Britse Maagdeneilanden lenen miljarden aan elkaar. Waar al die leningen voor bedoeld zijn, blijft op basis van de documenten veelal onduidelijk: voor „algemene bedrijfsdoeleinden” staat dan bijvoorbeeld in de leenovereenkomsten. Veel schuldenaren – bijvoorbeeld bedrijven van Abramovitsj en zijn zakenpartners – lossen niet af. Honderden keren worden afbetaaldata vooruit geschoven, geregeld scheldt de Rus hun de schulden kwijt, tot miljarden dollars aan toe.

In deze kringen gebruik je leningen niet omdat mensen geld nodig hebben. Leningen gelden als ideale manier voor rijkaards om hun kapitaal zonder gedoe en zonder overmatige belastingafdracht te verschuiven. Je hoeft alleen een kredietovereenkomst aan te passen, de schuld over te dragen aan een derde partij, en je geld is ‘verplaatst’, zonder dat een betaling heeft plaatsgevonden. Als partij A bijvoorbeeld 100 miljoen uitleent aan partij B, kan A de vordering vervolgens overdragen aan een derde partij, C. Als de 100 miljoen vervolgens aan C wordt afbetaald, is er feitelijk geld van A naar C verplaatst, zonder dat een banktransactie heeft plaatsgevonden. Banken horen betaaltransacties in de gaten te houden, maar hebben veel minder zicht op vorderingen die via aanpassing van leencontracten worden verplaatst.

Een bank is wettelijk verplicht te weten wie haar klanten zijn en hoe de ‘kerstboom’ van hun bedrijven eruitziet. Maar ING heeft dat overzicht niet, zal jaren later na onderzoek van de FIOD blijken. De rekeningen van Abramovitsj vallen onder verschillende ING-afdelingen: hij zit bij de trustbalie, bij het filiaal rijke particulieren en soms valt de oligarch met nauwe banden met het Kremlin gewoon onder de afdeling midden- en kleinbedrijf.

NA DE RUSSISCHE INNAME VAN DE KRIM WERDEN WE NERVEUS EN GINGEN WE VOOR HET EERST KIJKEN NAAR GELD VAN RUSSISCHE OLIGARCHEN IN NEDERLAND. MAAR HET KWAAD WAS AL GESCHIED. DE OLIGARCHEN WAREN AL BINNEN IN HET FINANCIËLE SYSTEEM

De managers die vanuit Moskou en Cyprus het imperium van Abramovitsj bestieren, houden zijn identiteit het liefst verborgen. Met hulp van trustmaatschappijen, complexe relaties tussen moeder- en dochterbedrijven en wisselende volmachten trekken zij een rookgordijn op, zo blijkt uit correspondentie. Als zij in april 2013 een nieuwe rekening voor hun baas willen openen, vullen zij „Mr. Blue” in als eigenaar op het aanmeldformulier van ING.

Zorro-achtige strepen

Zijn Boeing 767, een volledig omgebouwd passagiersvliegtuig – bijgenaamd ‘de bandiet’ vanwege de Zorro-achtige strepen – met vier slaapkamers, drie badkamers, een vergulde eetzaal en een raketafweersysteem, brengt Abramovitsj onder in een Arubaans bedrijfje. Als zijn manusje-van-alles vanaf Cyprus de vennootschap probeert onder te brengen bij een Arubaanse trustmaatschappij, willen de Arubanen weten wie de eigenaar is. De administrateurs van de oligarch zijn in dubio. Wat moeten ze doen? Ze vragen het aan Irina Panchenko in Rusland, rechterhand van Abramovitsj en voormalig lid van de Doema, het Russische parlement. Haar antwoord is glashelder: je moet de naam van de baas niet noemen.

Het resulteert in een maandenlange discussie met de Arubanen. „Ik stel voor om te zeggen dat ik de uiteindelijke eigenaar ben”, schrijft het belangrijkste Cyprus-contact van de oligarch aan collega’s. Hij wil voorkomen dat zijn baas, die hij „RA” noemt, op het formulier verschijnt. „Want dat zouden de Russische autoriteiten verkeerd kunnen interpreteren.” Welke verkeerde interpretatie de vertegenwoordigers van Abramovitsj vrezen, wordt uit de documenten niet duidelijk.

De discussie loopt zo hoog op dat de privéjet zijn Arubaanse registratie dreigt te verliezen en niet meer mag vliegen. Pas dan nemen de administrateurs op Cyprus hun verlies. Boodschap aan Oranjestad: Roman Abramovitsj is de ‘uiteindelijke begunstigde’.

Rusland neemt de Krim in

Jarenlang is er vanuit banken en toezichthouder DNB weinig aandacht voor het Russische geld dat door Nederlandse banken stroomt. Dat verandert in 2014, wanneer Rusland de Krim inneemt, aldus de oud-medewerker van DNB. „Toen werden we nerveus en gingen we voor het eerst kijken naar geld van Russische oligarchen in Nederland”, zegt de voormalig toezichthouder. „Maar het kwaad was al geschied. De oligarchen waren al binnen. Ze waren al binnen in het financiële systeem.”

Vanaf dat moment gaat DNB langzaamaan meer eisen stellen aan banken: ze moeten beter onderzoeken wie hun klanten zijn, waar hun geld vandaan komt, en welke transacties zij doen.

Voor de financiële opsporingsdienst FIOD gaat het allemaal te langzaam. Zij zien dat er veel fout geld door Nederlandse banken stroomt en vinden de aanpak van DNB te vriendelijk, te vragend. In 2016 doet de FIOD invallen bij ING en begint de dienst strafrechtelijk onderzoek naar de bank.

Terwijl het FIOD-onderzoek loopt, gaan de voor ING risicovolle betalingen door. In december 2016 geven negentien vennootschappen van Abramovitsj opdracht aan de Russische staatsbank VTB om hun tegoeden bij VTB Duitsland te verplaatsen naar ING in Amsterdam op net geopende rekeningen. De Russische VTB is door een veelvoud aan sancties na de invasie van de Krim steeds verder in het nauw gekomen. Niets in de gelekte gegevens wijst erop dat ING met de overdracht van die tegoeden problemen heeft.

Waarschuwingen

Datzelfde jaar krijgt ING ook waarschuwingen van concurrent Deutsche Bank, onthulden Het Financieele Dagblad, Trouw en Investico drie jaar geleden op basis van documenten van de Amerikaanse financiële autoriteit FinCEN. Deutsche Bank ziet tussen 2016 en 2017 voor een kleine 1,3 miljard dollar aan verdachte betalingen van entiteiten van Abramovitsj voorbijkomen, via ING-rekeningen. Deutsche Bank vindt de transacties vreemd, omdat vrijwel identieke bedragen heen en weer flitsen tussen vennootschappen in verschillende landen. Het lijkt erop of het geld enkel wordt rondgepompt, zegt Deutsche Bank die als intermediair bij de transacties betrokken is. Is dit niet verdacht?

Nee, zo antwoordt ING aan collega’s van Deutsche, er is niets aan de hand.

Deutsche Bank meldt zijn zorgen hierover aan de Amerikaanse autoriteiten, een zorgwekkende ontwikkeling voor ING. Als bankiers ergens bang voor zijn, dan zijn het wel zulke meldingen bij een toezichthouder van de VS. Zo kan je de Amerikaanse justitie achter je aan krijgen.

Begin 2017 volgt de berisping in de boardroom van ING, waarbij opsporingsdienst FIOD waarschuwt dat ING te grote risico’s neemt met Abramovitsj. Wat ING daarna doet – of ze een onderzoek instelt naar Abramovitsj, of ze meldingen doet bij de autoriteiten – valt uit de stukken niet op te maken. De FIOD besluit de zaak-Abramovitsj uiteindelijk te laten liggen, omdat de financieel rechercheurs andere casussen uitwerken waarin ING te weinig doet om witwassen te voorkomen. Wel is duidelijk dat de risicovolle transacties na de waarschuwing nog jaren doorgaan.

Het zogeheten Zandkasteel, het voormalige ING-hoofdkantoor. Het gebouw is gemaakt naar de principes van antroposoof Rudolf Steiner. Foto Hedayatullah Amid

De reputatie van Abramovitsj verslechtert snel. Wanneer begin 2018 de dubbelspion Serge in het Britse Salisbury wordt vergiftigd, lopen de spanningen tussen het Verenigd Koninkrijk en Rusland op. Enkele maanden daarna laat Abramovitsj verstek gaan bij de FA Cup-finale tussen ‘zijn’ Chelsea en Manchester United. Britse kranten speculeren dat hij geen Brits visum kan krijgen.

Ondertussen blijft Abramovitsj ING gebruiken voor risicovolle betalingen. Drie Russische zakenmannen ontvangen een brief van een van de bedrijven van de oligarch dat ze een paar miljoen moeten terugbetalen op een rekening van ING. Een van hen is Konstantin Nikolajev. Volgens Amerikaans Senaatsonderzoek was Nikolajev een belangrijke financier van de Russische spion Maria Boetina, die in 2018 in de Verenigde Staten werd veroordeeld tot anderhalf jaar gevangenisstraf voor illegale spionage. Boetina probeerde via achterdeurtjes een direct communicatiekanaal te creëren tussen de regering-Trump en Rusland, buiten de officiële diplomatieke kanalen om. De vermoedelijke spionnenfinancier Nikolajev moet dus aan ING betalen.

Gevaar voor nationale veiligheid

De Zwitserse krant Tages-Anzeiger onthult in 2018 dat Abramovitsj’ Zwitserse visumaanvraag is geweigerd vanwege witwasverdenkingen en „banden met criminele organisaties”. Hij vormt bovendien een mogelijk gevaar voor de nationale veiligheid, aldus de Zwitserse federale politie.

In datzelfde jaar krijgt ING de grootste witwasboete die een Nederlandse bank ooit werd opgelegd. De bank schikt voor 775 miljoen euro met het Openbaar Ministerie en wordt gestraft voor de slechte controle van dubieuze klanten en onvoldoende tegengaan van witwassen. Het Openbaar Ministerie besluit in de zaak te focussen op vier casussen waarin ING te weinig deed om witwassen te voorkomen. Voor de zaak-Abramovitsj wordt ING niet gestraft. De bank belooft bij de schikking haar antiwitwasbeleid te verbeteren. De Nederlandsche Bank houdt daar toezicht op. ING laat in een reactie weten dat het sinds de schikking afscheid heeft genomen van een reeks klanten die niet meer passen binnen het „risicoprofiel” van de bank. Het verbetertraject is nog steeds in ontwikkeling, laat de bank weten.

Maar ook daarna stoppen de betalingen van Abramovitsj niet.

In oktober 2018 leent de Rus 45 miljoen dollar aan Vasili Anisimov, een oligarch en baas van de Russische judobond. Twee maanden erna kondigt een bedrijf van de oligarch op de Britse Maagdeneilanden aan 2,94 miljard dollar dividend over te maken naar een rekening bij ING. Vanaf die rekening zal het op de privérekening van Abramovitsj moeten worden uitgekeerd. En in 2019 gaat er nog 8 miljoen dollar naar Malkin Naumovitsj, een oud-senator uit de Siberische regio Tsjoekotka.

Van het toneel

Pas in 2020 verdwijnt Abramovitsj bij ING langzaam van het toneel. Transacties die eerst via ING liepen, gaan nu via UBS in Zwitserland. In het voorjaar van 2020 stoppen de betalingen via ING en worden enkele ‘Amsterdamse’ bankrekeningen definitief opgeheven. Drie maanden eerder heeft Ralph Hamers, topman van ING, aangekondigd over te stappen naar UBS. Of deze samenloop op toeval berust, is onduidelijk. Hamers reageert niet op vragen hierover.

Een kleine drie weken na de Russische invasie van Oekraïne komt er een einde aan de financiële machtspositie die Abramovitsj via ING zo zorgvuldig heeft opgebouwd. Europa plaatst hem op een sanctielijst. Franse autoriteiten leggen beslag op het kasteel aan de Côte d’Azur dat Abramovitsj via ING kocht. Drie maanden na de invasie wordt voetbalclub Chelsea verkocht. En het staalbedrijf waarin Abramovitsj via ING een aandelenbelang van 28 procent verwierf, wordt in mei 2022 op de Britse sanctielijst geplaatst. Volgens Britse autoriteiten is het bedrijf de belangrijkste leverancier van staal voor treinrails om materieel en troepen naar het front te sturen. Waar Abramovitsj nu verblijft, is onbekend.

Correctie (14 november 2023): in een eerdere versie van dit artikel stond dat dubbelspion Sergei Skripal in het Britse Salisbury werd vergiftigd en toen stierf. Dat klopt niet: Skripal overleefde het. Dat is hierboven aangepast.

Onderzoek Cyprus Confidential

Cyprus Confidential is een internationaal onderzoeksproject naar 3,6 miljoen gelekte documenten van zes financiële dienstverleners en een bedrijvenregister uit Cyprus, geleid door het internationale journalistenconsortium ICIJ en het Duitse onderzoeksplatform Paper Trail Media. Ruim 200 journalisten uit 55 landen onderzochten gezamenlijk de documenten. In Nederland nemen NRC, Het Financieele Dagblad en Trouw deel aan het project. ICIJ heeft de echtheid van de documenten gecontroleerd en NRC, Trouw en Het Financieele Dagblad hebben de informatie uit de documenten gestaafd met externe bronnen.

Gegevens van de Cypriotische dienstverleners Connected Sky, Cypcodirect en het bedrijvenregister i-Cyprus kwamen in handen van Paper Trail Media.

De informatie van de Cypriotische financieel dienstverleners MeritKapital, MeritServus en Kallias and Associates werd gelekt aan Distributed Denial of Secrets, een Amerikaanse non-profitorganisatie die gelekte documenten publiceert. Gegevens van het Cypriotische accountantskantoor DJC Accountants werden gedeeld met journalistencollectief OCCRP.

ICIJ heeft niet betaald voor de gegevens en ICIJ en de daarbij aangesloten journalisten hebben geen afspraken gemaakt over hoe zij de gegevens moesten gebruiken. De journalisten waren daarin volledig vrij.

Reageren? onderzoek@nrc.nl

Eindredactie

Guus Ritzen, Renée Peereboom, Hans Wammes

Infographics

Fokke Gerritsma/Studio NRC

Fotoredactie

Paula van Akkeren en Sonny Lensen

Vorm en techniek

Koen Smeets

Bron: NRC Handelsblad

Russische oligarch (49) dood in cel gevonden na beschuldigingen van omkoping

5 april 2023 Telegraaf

Alweer is een Russische oligarch in verdachte omstandigheden om het leven gekomen. In de gevangenis van Jakoetsk is dinsdag het lichaam ontdekt van de 49-jarige Igor Shkurko. De voormalige topman van energiebedrijf Yakutskenergo werd beschuldigd van omkoping. Een dag voor zijn dood had Shkurko nog beroep aangetekend tegen die beslissing.

Igor Shkurko werd dood aangetroffen in zijn cel, aldus de Russische autoriteiten.

Russische oligarch (49) dood in cel gevonden na beschuldigingen van omkoping

Shkurko was lid van de pro-Poetin partij Verenigd Rusland, maar na de beschuldigingen van omkoping werd hij geschorst. Over de doodsoorzaak is voorlopig niet gecommuniceerd. „Op 4 april werd de verdachte gevonden in een cel van het centrum van voorlopige hechtenis zonder enig teken van leven”, aldus de verklaring van de Russische autoriteiten in Siberië. „Er is een onderzoeksteam ter plaatse geroepen. Volgens voorlopige gegevens zijn er geen tekenen van een crimineel overlijden gevonden.”

Shkurko is lang niet de enige Russische oligarch die recentelijk overleed in verdachte omstandigheden. Sinds de inval in Oekraïne 13 maanden geleden lieten al tientallen topmannen van Russische bedrijven het leven. De doodsoorzaak die bij de overlijdens door de Russische autoriteiten gegeven wordt, is vaak in nevelen gehuld.

Het 48-jarige slachtoffer was getrouwd en laat twee zonen na. „We zullen hem herinneren als een open, gastvrije man met een groot hart en een goed gevoel voor humor, het zorgzame hoofd van een hechte familie”, meldt het energiebedrijf in een verklaring.

In het Nieuws 8 augustus 2018

Aleksandr Litvinenko dronk op 1 november 2006 een dodelijk kopje groene thee met honing citroen en polonium 210. Aleksandr Litvinenko had op 1 november 2006 een afspraak met Andrej Loegovoj en Dmitri Kovtoen in de Pine Bar van het Millennium Hotel. Robert Owen is Britse rechter in het onderzoek naar de moord op Aleksandr Litvinenko. Robert Owen concludeert dat de moord op Aleksandr Litvinenko werd uitgevoerd door Andrej Loegovoj en Dmitri Kovtoen. Volgens Robert Owen heeft Vladimir Poetin de moord op Aleksandr Litvinenko vermoedelijk persoonlijk goedgekeurd. Aleksandr Litvinenko onthulde een complot om Boris Berezovski te vermoorden.

Polonium 210 is giftige en radioactieve isotoop. Norman Dombey is een vooraanstaand natuurkundige. Norman Dombey verklaarde dat de polonium 210 vrijwel zeker uit Rusland kwam. Norman Dombey verklaarde dat de polonium 210 afkomstig was uit de Avangard-fabriek in Sarov. Volgens Norman Dombey is de Avangard-fabriek de enige nucleaire installatie is om voldoende polonium te produceren.

Boris Jeltsin was een politicus en de eerste president van de Russische Federatie.

Vladimir Poetin heeft Michail Chodorkovski laten opsluiten.

Covid-complicaties of toch doelgericht? ’Wéér een steenrijke Poetin-vertrouweling gestorven’

14 oktober 2022 Telegraaf

Nikolaj Petrunin, een 47-jarige Russische multimiljonair én vertrouweling van Poetin, is om het leven gekomen. Officieel stierf hij aan de complicaties van Covid, maar Petrunin is niet de eerste Rusissche topman die sinds de oorlog onder verdachte omstandigheden overlijdt.

Ⓒ AFP

Covid-complicaties of toch doelgericht? ’Wéér een steenrijke Poetin-vertrouweling gestorven’

Petrunin was één van de topmanagers bij aardgasgigant Gazprom. Hiernaast was hij ook vice-voorzitter van de prestigieuze energiecommissie van het Russisch parlement. Petrunin zou gestorven zijn aan Covid-complicaties, nadat hij eerder al een maand in coma lag.

Maar zijn dood doet vragen rijzen, omdat er de afgelopen maanden wel meer belangrijke Russen aan hun einde kwamen. De doodsoorzaken die werden gegeven waren bij de een wat realistischer dan bij de ander.

Vooral de dood van Ravil Maganov, topman bij oliebedrijf Lukoil, bracht vorige maand heel wat geruchten op gang. Maganov viel naar beneden van de zesde verdieping van het ziekenhuis in Moskou. Een van de rapporten beweerde dat hij uit het raam werd geduwd, maar dat is niet officieel bevestigd. Zijn bedrijf had zich eerder uitgesproken tegen de oorlog in Oekraïne.

Mysterieuze vloek slaat opnieuw toe: wéér prominente Rus dood

21 september 2022 Telegraaf

Volgens Russische media is wetenschapper en voormalige directeur van het Moskouse Luchtvaartinstituut, Anatoly Gerashchenko, overleden na een val van de trap. De 73-jarige Gerashchenko zou ten val zijn gekomen in een hoofdgebouw van het Luchtvaartinstituut.

Mysterieuze vloek slaat opnieuw toe: wéér prominente Rus dood

De voormalige luchtvaartdirecteur Anatoly Gerashchenko zou zijn uitgegleden en van een trap gevallen zijn in het Moskouse Luchtvaartinstituut (MAI.) Na zijn val zou hij tevergeefs door toegesneld medisch personeel zijn behandeld.

Gerashchenko was een vooraanstaand wetenschapper die tussen 2007 en 2015 directeur van het MIA was. Na zijn pensionering bleef Gerashchenko een adviserende rol vervullen voor de huidige rector van het instituut.

Het MAI bestaat sinds 1930 en wordt beschouwd als een van de beste Russische instituten op lucht- en ruimtevaartgebied. Het instituut zou nauwe banden hebben met het Russische ministerie van Defensie.

Mysterieuze sterfgevallen

De dood van Gerashchenko volgt op een reeks mysterieuze sterfgevallen van prominente Russen. Zo overleed Vladimir Sungorkin, hoofdredacteur van de pro-Kremlinkrant Komsomolskaya Pravda vorige week op 68-jarige leeftijd nadat hij plotseling stikte.

Kort daarvoor werd het levenloze lichaam van Ivan Pechorin uit zee gevist. De 39-jarige directeur van een staatsbedrijf dat grondstoffen exploreert zou naar verluid van zijn luxejacht in de Zee van Japan zijn gevallen.

Zeker tien oligarchen en andere Russische prominenten stierven dit jaar onder  mysterieuze omstandigheden.

Opnieuw overlijden in kring rond Poetin: hoofdredacteur van regimekrant krijgt beroerte

15 september 2022 Het Nieuwsblad

In Rusland is de hoofdredacteur van Komsomolskaya Pravda, een Russische regimekrant, overleden. Vladimir Sungorkin (68) zou woensdag een beroerte hebben gekregen. Het is de zoveelste in een lange rij figuren rond president Vladimir Poetin die is overleden sinds de invasie van Oekraïne, al is niet duidelijk of ook bij dit overlijden vraagtekens geplaatst moeten worden.

Opnieuw overlijden in kring rond Poetin: hoofdredacteur van regimekrant krijgt beroerte

Sungorkin is een vertrouweling van Poetin. De man zou een beroerte hebben gekregen in de oost-Russische stad Chabarovsk, aan de grens met China. Volgens zijn krant overleed de man “plots tijdens een reis waarin hij materiaal wilde verzamelen voor een boek over de grote pionier van het Verre Oosten, Vladimir Arseniev”.

“Dit is een groot verlies”, liet Kremlinwoordvoerder Dmitri Peskov ook al weten. “We kenden hem zeer goed. President Poetin zal zijn familie en vrienden een persoonlijke boodschap bezorgen.”

Lange lijst doden

De afgelopen maanden vielen er opvallend veel overlijdens te noteren in de kring rond Poetin. Dinsdag raakte bijvoorbeeld nog bekend dat Ivan Pechorin, de 39-jarige directeur van een ontwikkelingsfonds, overleden was. Die man zou uit een luxejacht in de Japanse Zee gevallen zijn. Eerder kwamen ook al Igor Nosov (een 43-jarige topman van de KRDV), Yuri Voronov (een 61-jarige miljonair), Alexander Tyulakov (de 61-jarige veiligheidsfunctionaris van Gazprom), Leonid Shulman (het 60-jarige hoofd transport bij Gazprom Invest), Alexander Subbotin (een 43-jarige miljardair), Vladislav Avayev (een 51-jarige zakenman met banden met de Gazprombank), Sergey Protosenya (een 55-jarige multimiljonair), en Ravil Maganov, de 67-jarige voormalige topman van oliebedrijf Lukoil, in onduidelijke omstandigheden om het leven. Telkens vielen er vraagtekens te plaatsen bij hun officiële doodsoorzaak.

Of dat ook bij dit overlijden het geval is, is niet duidelijk. De Komsomolskaya Pravda was in het verleden de krant van de communistische jeugdbeweging Komsmol, en houdt een duidelijke pro-regimelijn aan. Zelfs in die mate dat ze beschouwd zou worden als de favoriete krant van president Poetin. Sungorkin was ook het doelwit van Europese sancties na de invasie van Oekraïne.

Opnieuw vertrouweling van Poetin overleden

15 september 2022 Telegraaf

Opnieuw is een prominente bondgenoot van de Russische president Vladimir Poetin overleden. Vladimir Sungorkin, de 68-jarige hoofdredacteur van de krant Komsomolskaya Pravda, is „plotseling gestikt” tijdens een bezoek aan het verre oosten van Rusland. De Komsomolskaya Pravda staat bekend als een krant die altijd de lijn van het Kremlin volgt.

Vladimir Sungorkin (links) leidt president Poetin rond op de redactie van de Komsomolskaya Pravda (november 2018).

Ⓒ EPA

Opnieuw vertrouweling van Poetin overleden

„Het gebeurde opeens, compleet onaangekondigd”, zo schrijft een journalist van de krant, die meereisde met Sungorkin. De hoofdredacteur had voorgesteld om „ergens een mooie plek te zoeken om te lunchen.” Kort daarna viel hij flauw, aldus de collega: „Drie minuten later begon Vladimir te stikken. We namen hem mee naar buiten voor wat frisse lucht, maar toen was hij al bewusteloos. Niets hielp. De dokter die als eerste onderzoek deed, zei dat het vermoedelijk een beroerte was.”

Het is al de tweede vertrouweling van Poetin in een week tijd die overlijdt. Maandag werd het stoffelijk overschot gevonden van Ivan Pechorin, die afgelopen weekend overboord zou zijn geslagen in de wateren bij Vladivostok. De 39-jarige Pechorin was persoonlijk door Poetin aangesteld als baas van de Ontwikkelingsmaatschappij voor het Verre Oosten en het Noordpoolgebied (KRDV). Dit jaar is al een groot aantal leden van de cirkel rond Poetin in soms mysterieuze omstandigheden om het leven gekomen.

Ondanks ontkenningen hebben Abramovich-bedrijven materialen geleverd voor het Russische leger

20 juli 2022 OCCRP

De Evraz-groep van bedrijven van de Russische oligarch Roman Abramovich leverde de Russische Nationale Garde en leverde staal en explosieven aan wapenfabrikanten die het Russische leger leveren, in tegenstelling tot de ontkenningen van het bedrijf om zaken te doen met de strijdkrachten van het land.

(Foto: ITAR-TASS News Agency / Alamy Stock Photo)

Ondanks ontkenningen hebben Abramovich-bedrijven materialen geleverd voor het Russische leger

Na de Russische invasie van Oekraïne in februari, zijn westerse regeringen overgegaan tot sancties tegen Russische oligarchen die profiteren van hun relaties met president Vladimir Poetin. Een van de meest herkenbare van deze zakenlieden op de zwarte lijst is Roman Abramovich, de modebewuste miljardair die een begrip werd in Europa nadat hij Chelsea Football Club in 2003 kocht.

Het VK bekrachtigde Abramovich in maart, daarbij verwijzend naar zijn langdurige relatie met Poetin en speculeerden dat een van zijn bedrijven, de staalproducent Evraz, mogelijk staal aan het Russische leger heeft geleverd dat gebruikt had kunnen worden om tanks te produceren. Het in het VK geregistreerde bedrijf schoot terug en ontkende dat zijn contracten met de Russische regering op enigerlei wijze aan wapens konden worden gekoppeld.

Uit contracten van de Russische website voor overheidsopdrachten, geverifieerd via een onafhankelijke database van bedrijfscontracten, blijkt dat de Russische dochterondernemingen van Evraz al meer dan tien jaar direct en indirect het leger leveren . Uit de contracten blijkt dat ze zowel aan de Nationale Garde hebben geleverd als aan fabrieken die het leger bevoorraden en explosieven en tanks produceren.

Zo ontving Evraz ZSMK (Consolidated West-Siberian Metallurgical Plant) tussen 2015 en 2018 meer dan $ 2,8 miljoen voor de levering van tolueen, een olie- en steenkoolproduct dat wordt gebruikt in explosieven, van een staatsfabriek die munitie en industriële explosieven produceert.

In 2018 leverde Evraz NTMK (Nizhny Tagil Metallurgical Plant) $ 1,4 miljoen aan staal aan Uralvagonzavod, een fabriek uit het Sovjettijdperk die gevechtstanks en andere transportmachines zoals goederentreinwagons maakt. In 2016 en 2017 leverde de dochteronderneming van Evraz de fabriek ook $ 227.000 aan vanadiumslak, dat wordt gebruikt om staal te versterken bij de vervaardiging van wapens .

Het Russische Asset Tracker-project van OCCRP heeft meer dan $ 10 miljard aan activa geïdentificeerd die toebehoren aan Abramovich.

Een woordvoerder van Evraz ontkende dat het bedrijf het Russische leger had geleverd. “Evraz in Rusland levert alleen producten aan infrastructuur- en bouwprojecten voor civiel gebruik”, zeiden ze in een verklaring per e-mail.

Het is moeilijk om leveranciers van overheidsgrondstoffen definitief te koppelen aan de tanks en kogels die Russische soldaten in Oekraïne gebruiken. Maar zelfs na een wet die eerder dit jaar werd ingevoerd, is het niet meer mogelijk om vast te stellen welke bedrijven producten en diensten leveren die mogelijk militair optreden ondersteunen.

In januari verbood de Russische regering de publicatie van overheidsopdrachten voor nationale veiligheid en defensie. En deze maand keurde het Russische parlement een wetsvoorstel goed dat bedrijven als Evraz verplicht om leveringen en diensten aan het leger te leveren, daarbij verwijzend naar de toegenomen vraag vanwege de oorlog in Oekraïne en de afnemende voorraad van beschikbare materialen als gevolg van sancties.

“De druk op de defensie-industrie is aanzienlijk toegenomen”, zei vice-premier Yuri Borisov tegen Russische wetgevers.

“Om de levering van wapens en munitie te garanderen, is het noodzakelijk om het werk van het militair-industriële complex en de ondernemingen die deel uitmaken van samenwerkingsketens te optimaliseren.”

Een nota bij het wetsvoorstel zei dat aan deze vereisten “snel” moest worden voldaan en drong er bij de Russische regering op aan “onze inspanningen tijdelijk te concentreren op bepaalde sectoren van de economie … en de levering van middelen te organiseren door middel van overheidsopdrachten voor defensie.”

Als staal uit Evraz, een van de grootste producenten in Rusland, nog niet is gebruikt om wapens voor het leger te maken, zal dat waarschijnlijk snel gebeuren. Staal wordt gebruikt om munitie te produceren voor de aanvalsgeweren van het Russische leger, omdat het goedkoper is dan andere materialen. En volgens de Amerikaanse inlichtingendienst heeft tankproducent Uralvagonzavod de werkzaamheden stilgelegd vanwege een tekort aan onderdelen .

Ondertussen heeft Abramovich – die ooit in Londen woonde – zich gehaast om zijn bezit te reorganiseren als reactie op de Britse sancties, waaronder de verkoop van Chelsea Football Club aan een Amerikaanse miljardair.

De London Stock Exchange schortte de handel in Evraz-aandelen in maart op, ondanks het feit dat het bedrijf volhield dat Abramovich’ 28,64-procentbelang niet betekende dat hij effectieve controle had. Een week voordat Rusland Oekraïne binnenviel, droeg Abramovich het meerderheidsbelang in de staalgigant over aan hemzelf, dat hij eerder had via het op de Britse Maagdeneilanden gevestigde bedrijf Greenleas International Holdings Ltd.

De Evraz-woordvoerder zei dat Abramovich de grootste aandeelhouder van het bedrijf is, en bevestigde dat hij de uiteindelijke begunstigde van Greenleas International was.

Oligarchen hebben vliegtuigen op Aruba geregistreerd

15 maart 2022 Knipselkrant Curacao KKC

De Russische oligarch Roman Abramovich zou een Boeing 787 Dreamliner en een Boeing 767 Extended Range op Aruba hebben ingeschreven

Minstens tien op Aruba geregistreerde vliegtuigen zijn in handen van Russische oligarchen waartegen internationale sancties zijn afgekondigd. Het gaat onder anderen om Roman Abramovich en Viktor Vekselberg. Dat heeft minister van Transport Ursell Arends gezegd tegen Arubaanse media.

Oligarchen hebben vliegtuigen op Aruba geregistreerd

Arends bevestigt dat de vliegtuigen in het luchtvaartregister van zijn land staan, maar vooralsnog wordt daar geen actie tegen ondernomen. Volgens hem zit Aruba wat de internationale sancties betreft op dezelfde lijn als Nederland en de Europese Unie. De sancties zijn opgelegd om Rusland en rijke zakenlieden rond president Poetin te straffen voor de oorlog in Oekraïne.

‘Maatregelen als het nodig is’

Volgens minister Arends zal Aruba maatregelen nemen tegen de Russische eigenaren ‘als dat nodig mocht zijn’. In het luchtvaartregister, dat een lucratieve bron van inkomsten is voor Aruba, staan meer vliegtuigen op naam van personen uit de voormalige Sovjet-Unie.

Arubaanse media melden dat de Russische miljardairs grote vliegtuigen hebben geregistreerd. Abramovitsj zou een Boeing 787 Dreamliner en een Boeing 767 Extended Range hebben ingeschreven en Vekselberg een Airbus A319-100 ACJ.