In Rome hebben honderden in het zwart gestoken manifestanten de verboden fascistische Romeinse groet gebracht bij het voormalige hoofdkwartier van de gewezen neofascistische partij MSI. De beelden veroorzaken ophef, ook in de politieke wereld. De oppositie wil dat premier Giorgia Meloni, die een partij leidt met wortels in de MSI, maatregelen neemt. Maar Meloni heeft nog niet gereageerd.
Het zijn opmerkelijke beelden die te zien zijn op sociale media. Honderden in het zwart geklede manifestanten, opgesteld in lange kaarsrechte rijen, brengen de fascistische Romeinse groet in het centrum van de Italiaanse hoofdstad.
Ze herdenken een aanslag die 46 jaar geleden, op 7 januari 1978, plaatsvond in de Via Acca Larentia. Drie jonge activisten van Fronte della gioventù, de jongerenbeweging van de neofascistische partij MSI, werden doodgeschoten. Twee van hen vermoedelijk door extreem-linkse terroristen, een derde door een politiekogel tijdens oproer dat was ontstaan.
Het was een van de zovele gewelddadige incidenten en aanslagen die tekenend waren voor de “anni di piombo”, de loden jaren. De periode van de late jaren 60 tot de jaren 80 was er een van politieke onrust, waarbij zowel extreem-links als extreem-rechts terreur zaaiden in Italië.
“Presente”
De aanslag van 1978 werd eerder op de dag herdacht tijdens een officiële plechtigheid. Functionarissen van de stad Rome en de regio Lazio legden een bloemenkrans neer op het plein waar de schietpartij destijds plaatsvond.
Elders in de stad, bij het voormalige hoofdkwartier van de MSI, volgde de herdenking door neofascisten. Op beelden is te zien hoe honderden in het zwart geklede manifestanten de oproep “Voor alle gevallen kameraden” beantwoorden met “Presente” (aanwezig). Daarbij steken ze samen hun rechterarm op: de fascistische Romeinse groet. Ze herhalen die drie keer, en gaan daarna uiteen.
“Schande in een Europese democratie”
De neofascistische bijeenkomst is overigens niets nieuws. Ieder jaar wordt de “aanslag van Via Acca Larentia” op dezelfde manier en op dezelfde plaats herdacht.
Dat lokt traditioneel verontwaardiging uit. Dit jaar is dat niet anders. “Dit is Rome in 2024, maar het lijkt wel 1924”, reageert Elly Schlein, kopstuk van de sociaaldemocratische oppositiepartij Partito Democratico (PD), met een verwijzing naar de gloriedagen van de fascistische dictator Benito Mussolini. “Dit is onaanvaardbaar. Neofascistische groeperingen moeten ontbonden worden, zoals de grondwet voorschrijft.”
“Dit is een onaanvaardbare schande in een Europese democratie”, zegt Carlo Calenda van de centrumpartij Azione.
Reactie van Meloni blijft uit
De oppositie roept premier Giorgia Meloni op om zich uit te spreken en maatregelen te nemen. Want wél nieuw – of althans sinds het najaar van 2022 – is dat Italië nu een premier heeft die als tiener zelf aangesloten was bij de jongerenafdeling van de neofascistische MSI.
De MSI – Movimento Sociale Italiano – werd na de Tweede Wereldoorlog opgericht door aanhangers van Mussolini. De partij vervelde in 1994 tot de Alleanza Nazionale (AN), die formeel afstand nam van het fascisme. Veel AN-aanhangers zouden later weliswaar hun toevlucht nemen tot Fratelli d’Italia (Broeders van Italië), de nieuwe partij die in 2012 werd opgericht door Meloni. Officieel heeft die de banden met het fascisme doorgeknipt, maar openlijke sympathieën van partijleden voor het fascisme lijkt Meloni toch wel te tolereren of te vergoelijken.
Meloni heeft nog altijd niet gereageerd op het tafereel van gisteravond in Rome. “Dat is toch wel opvallend, want Meloni reageert op heel veel dingen. Gisteren deelde ze nog een boodschap om de nationale dag van de Italiaanse vlag te vieren”, zegt Mieke Strynckx, die Italië volgt voor VRT NWS, in “De wereld vandaag”.
Haar vicepremier en minister van Buitenlandse Zaken Antonio Tajani (van coalitiepartij Forza Italia, de partij van wijlen Silvio Berlusconi) heeft dat wel al gedaan.
Net als vooraanstaande stemmen uit de oppositie veroordeelde hij met klem de neofascistische bijeenkomst in Rome. “De wet verbiedt het verdedigen van het fascisme. Forza Italia is antifascistisch, de Romeinse groet veroordelen wij”, zegt hij.
3 februari 2023 Cecilia Anesi (IrpiMedia), Lorenzo Bagnoli (IrpiMedia) en Martin Laine (Eesti Ekspress)
Italiaanse extreemrechtse politici en zakenmensen accepteerden gesponsorde reizen naar de Krim, georganiseerd door een Russische invloedsgroep, waarmee ze de bezetting van de Oekraïense regio door Moskou effectief als legitiem erkenden.
Belangrijkste bevindingen
Een geheime lobbygroep die Moskou verliet, hielp bij het organiseren van reizen naar de Krim voor Italiaanse politici en investeerders die op zoek waren naar mogelijkheden om geld te verdienen in het illegaal bezette gebied.
Uit gelekte e-mails blijkt dat de reizen deel uitmaakten van een grootschalige beïnvloedingsoperatie, geleid door een Russische parlementaire insider, die de annexatie van de Krim door Rusland probeerde te legitimeren en pro-Kremlin-beleid in Europa promootte.
Italiaanse politici die met het lobbynetwerk samenwerken, dienden moties in bij lokale Italiaanse wetgevers waarin werd opgeroepen tot beëindiging van de EU-sancties tegen Rusland.
De e-mails schetsen wat een onschuldige tocht naar de kust lijkt voor een groep Italianen.
“Ik weet niet hoe laat [we gaan eten]”, schrijft Marina aan Robert.
“Het maakt niet uit”, antwoordt hij. “Italianen houden van eten en drinken — altijd!!!” Hij vraagt haar om definitieve cijfers, zodat hij “heel veel hele goede en leuke cadeaus” zoals “topwijnen” en “Venetiaans muranoglas” kan meenemen voor de gasten van de bijeenkomst.
Ondanks de onschuldig ogende scherts, was het plan dat door Marina en Robert werd uitgebroed niet zomaar een buitenlandse reis.
“Marina” is Marina Klebanovich, die nauw samenwerkte met een Russische toppropagandist. “Robert” is Robert Stelzl, een pro-Russische politieke activist uit Oostenrijk.
En het strand dat ze van plan waren te bezoeken in oktober 2016 – samen met een schare Italiaanse hoogwaardigheidsbekleders – lag op het Krim-schiereiland, de Oekraïense regio die op dat moment al twee jaar illegaal bezet was door Rusland.
De delegatie van Italiaanse politici en zakenlieden onder leiding van de regionale wetgever Stefano Valdegamberi – bijgenaamd ‘Vladegamberi’ vanwege zijn uitgesproken pro-Russische opvattingen – genoot van weelderige gastvrijheid op de Krim, bezocht lokale wijnmakerijen en verbleef in het vijfsterren Mriya Resort and Spa.
Hoewel het Italiaanse bezoek aan het bezette gebied destijds door lokale media werd gerapporteerd , stelde een cache van gelekte e-mails OCCRP en zijn partners Eeesti Ekspress en IrpiMedia in staat om nieuwe details te ontdekken over hoe de Italiaanse politici en zakenmensen op de reis hoopten te profiteren van handelt met de bondgenoten van Moskou op de Krim.
Om te beginnen lijkt de reis te zijn betaald door Granel, een groot Russisch bouwbedrijf opgericht door Andrey Nazarov, een prominente Kremlin-linked Krim-aanjager, en georganiseerd door een propagandagroep onder leiding van Sargis Mirzakhanian, een parlementair medewerker in de Russische Doema. . De reis was slechts een onderdeel van een ingrijpende, door Moskou geleide beïnvloedingsoperatie die gericht was op verschillende Europese landen om de annexatie van de Krim te legitimeren en de sancties tegen Rusland ongedaan te maken.
De groep van Mirzakhanian – die zichzelf het “Internationaal Agentschap voor Actueel Beleid” noemde – regelde betalingen aan veel Europese politici om vriendschappelijke optredens te maken en pro-Russische moties in te dienen, waaronder enkele spraakmakende Italianen.
De inspanningen van de groep leidden ertoe dat Italiaanse regionale raden in Veneto, Lombardije en Ligurië resoluties aannamen waarin werd opgeroepen tot beëindiging van de sancties tegen Rusland wegens de invasie van de Krim.
Mirzakhanian en andere leidende figuren van het International Agency for Current Policy reageerden niet op verzoeken om commentaar. Stelzl vertelde verslaggevers dat hij Rusland “al tientallen jaren… en nu zelfs meer dan ooit” volledig steunde, maar niet wilde reageren op specifieke vragen. Klebanovich en Nazarov reageerden niet op verzoeken om commentaar.
De sleutel tot het Russische plan om invloed in Europa te verwerven was de noordoostelijke regio Veneto, een van de rijkste van Italië. Op 16 mei, vijf maanden voordat de Italiaanse hoogwaardigheidsbekleders naar de Krim zouden reizen, stuurde Stefano Valdegamberi, een Veneto-wetgever, een e-mail waarin hij leden van de Russische media uitnodigde om een zitting van de Raad van Veneto bij te wonen en lokale raadsleden te interviewen.
De gelegenheid? Valdegamberi had een nieuwe resolutie ingediend waarin hij de sancties van de Europese Unie tegen Rusland veroordeelde, en de raad stond op het punt erover te stemmen. Valdegamberi drong aan op erkenning van de Krim en op het laten vallen van de sancties tegen Rusland door de EU. In zijn persverklaring schetste Valdegamberi de waargenomen economische gevolgen van de sancties die werden opgelegd na de annexatie van de Krim in 2014.
“In slechts anderhalf jaar heeft Veneto … meer dan 600 miljoen euro aan export naar de Russische Federatie verloren”, schreef hij, eraan toevoegend dat “de totale schade [sinds 2014] nu meer dan een miljard bedraagt.”
Hij vermeldde niet dat de pro-Russische resolutie die hij voorstelde tot stand was gekomen met de hulp van de groep van Mirzakhanian. In een vandaag gepubliceerd onderzoek onthulde OCCRP hoe de groep werkte om wetgevers in heel Europa te lobbyen om soortgelijke resoluties aan te nemen, en blijkbaar ook betalingen aan de politici organiseerde. (Hoewel de e-mails gedetailleerde plannen voor de betalingen bevatten, bevatten ze geen bankgegevens die kunnen bevestigen dat ze inderdaad zijn gedaan.)
De pro-Russische resolutie werd aangenomen door de raad van Veneto, die door de Russische media werd aangeprezen als de eerste regio in de EU die de annexatie legitimeerde.
Valdegamberi reageerde niet op vragen over zijn pro-Russische activiteiten.
Uit de e-mails blijkt dat de reis naar de Krim werd georganiseerd te midden van maanden heen en weer tussen Klebanovich en Stelzl, twee van Mirzakhanians naaste bondgenoten in Europa, die beiden actief waren in het helpen plaatsen van pro-Russische propagandaartikelen in de Europese media.
Het duo koos met de hand de Italiaanse politici en zakenmensen uit die zouden reizen, evenals de figuren uit de Krim die ze zouden ontmoeten. Ze zorgden ervoor dat de delegatie politiek besprak met Sergey Valeryevich Aksenov, het hoofd van de door Rusland geïnstalleerde regering op de Krim, en zaken deed met Nazarov, de bouwmagnaat wiens bedrijf de reis financierde.
Ze lijken ook media-aandacht rond de reis te hebben georkestreerd. Een paar maanden voordat het plaatsvond, stuurde Stelzl het paspoort van een journalist van de krant Libero naar Mirzakhanian.
“Het zou goed zijn om hem mee te nemen”, zei hij, omdat de verslaggever connecties had bij de Italiaanse publieke omroep. Dit lijkt te zijn gebeurd, aangezien de journalist vervolgens verschillende artikelen publiceerde met de datum “Sevastopol (Rusland)”, waaronder een interview met Aksenov en een ander verhaal over Oekraïne dat naar verluidt politici en zakenlieden bedreigde die Kiev wilden bezoeken.
Maar de organisatoren zorgden ervoor de reis te presenteren als een culturele uitwisseling, in plaats van de politieke en zakelijke deal die het werkelijk was. “Er zal geen politiek zijn, alleen over cultuur, jongeren, enz.!” Klebanovich schreef in een e-mail aan Stelzl van 12 september 2016.
Vakbonden, wijn en staal
Op 3 oktober 2016, terwijl ze druk bezig waren met de voorbereidingen voor de reis, stuurde Stelzl Klebanovich een e-mail met twee brieven van de afdeling Veneto van de Unie van Kamer van Koophandel, Industrie en Landbouw (Unioncamere) aan Sergei Katyrin, president van de Russische Kamer van Koophandel en Industrie in Moskou.
De president van Unioncamere Veneto, Giuseppe Fedalto, vroeg Katyrin om een overeenkomst te ondertekenen over samenwerking tussen de Russische en Veneto kamers van koophandel, waarbij een “direct kanaal” tussen Italiaanse bedrijven in Rusland en Russische bedrijven in Veneto wordt bevorderd.
Fedalto zei dat zijn regio “hard aan het werk was om de EU-sancties tegen Rusland af te schaffen”.
De secretaris van de vakbond, Gian Angelo Bellati, schreef zijn eigen brief waarin hij benadrukte dat “meer dan 800 Veneto-bedrijven graag willen samenwerken met het Russische bedrijfsleven.”
‘Er is voorlopig alleen een Russisch handelskantoor in Milaan,’ legde Stelzl aan Klebanovich uit. “Zij (de Venetianen) willen er een in Venetië.” Een deel van het “politieke regionale initiatief”, zei hij, was dat “Nazarov helpt bij het openen van een Russisch handelskantoor in Venetië met een Krim-desk als resultaat van de speciale regionale vriendschap en samenwerking.”
Bellati sloot zich aan bij de junket van oktober 2016, hoewel Fedalto er niet was. Hoewel het onduidelijk blijft welke deals er precies zijn gemaakt tijdens de reis, stuurde Luciano Sandonà, een regionaal raadslid uit Veneto die ook aan de reis deelnam, Klebanovich een voorstel van de wijnmakerij Nicolis van Valpolicella om samen met Krim-producenten wijn te ontwikkelen. Het Italiaanse bedrijf zou zelfs aandeelhouder kunnen worden van Massandra, de grootste wijnproducent van de Krim, aldus het voorstel.
Attilio Carlesso, de toenmalige president van wijnmakerij Cantina di Soave in Veneto, stond ook te popelen om samen te werken met wijnmakerijen op de Krim.
“De Italianen zijn klaar”, zei Stelzl in een e-mail, om “een gezamenlijk geproduceerde Krim-wijn” op de markt te brengen en wilden “steun om hun Italiaanse wijnen in heel Rusland op de markt te brengen”.
Credits: Natalia Garmasheva/Alamy Stock Photo Massandra-wijnmakerij in Yalta, de Krim.
Maar de beoogde samenwerking kwam maar moeilijk van de grond vanwege de sancties op de bezette Krim: in april 2017 werden wijnen van Massandra op weg naar een wijnbeurs in Verona door de Italiaanse autoriteiten in beslag genomen omdat Massandra onder sanctie stond.
Bouw was blijkbaar een vruchtbaarder gebied van samenwerking. Ten tijde van het bezoek was er een uitgebreid woonproject met een Italiaans thema, het ‘Italiaanse dorp’ genaamd, in de maak. En onder de Italiaanse delegatie was de CEO van Scandiuzzi, een groot Italiaans staalbedrijf.
“Een helikoptervlucht naar de locatie van het ‘Italiaanse dorp’ voor Fulvio Scandiuzzi”, luidde een concept van het programma voor het vierdaagse bezoek.
Scandiuzzi heeft afstand genomen van het project, maar volgens berichten in de Russische media bleef Valdegamberi aandringen op Italiaanse steun voor de ontwikkeling. De artikelen zeggen dat Valdegamberi een ontmoeting had met KSK, de ontwikkelaar, en vijf niet nader genoemde Italiaanse investeerders tijdens het Yalta-forum van 2017, en dat de zakenlieden een overeenkomst tekenden om te investeren in het project, dat tot doel had de architectuur van steden als Milaan, Palermo en Florence op te roepen. aan de westkust van de Krim.
Valdegamberi ging niet met lege handen naar huis: hij kreeg een appartement in het Italiaanse dorp, volgens berichten in de Oekraïense media, waaruit bleek dat hij poseerde met een certificaat van eigendom van onroerend goed.
Klebanovich werkte hard om de Krim-tour serieus te laten nemen. Kort nadat de Italianen naar huis waren gevlogen, e-mailde ze leden van de groep van Mirzakhanian, waarin ze uitlegde hoe belangrijk economische banden met de Krim kunnen zijn voor hun ‘Italiaanse collega’s’.
Voor Lega Nord, zei ze, was het belangrijk om de “banen te herstellen” van de bedrijven die de afgelopen tien jaar de Russische markt hebben bediend.
Ondertussen stelde Scandiuzzi begin 2017 een document op gericht aan de algemeen directeur van de Russische Magnitogorsk Iron and Steel Works, dankzij een inleiding door de groep van Mirzakhanian.
De e-mails bevatten ook wat lijkt op een ontwerpovereenkomst voor Scandiuzzi om zijn apparatuur in Rusland en Iran te verkopen via een naamloze tussenpersoon die een commissie zou krijgen. Een dergelijke regeling zou het risico inhouden dat de EU-sancties tegen Iran worden omzeild.
Fulvio Scandiuzzi vertelde IrpiMedia dat geen van de deals die op de Krim zijn besproken, zijn uitgevoerd, inclusief het ontwerpcontract om materialen in Iran te verkopen.
“Het was een promotiereis, maar helaas voor mijn bedrijf hebben we er ondanks de inspanningen van de organisatoren geen voordeel uit gehaald”, zei hij. Het bezoek aan het Italiaanse dorp was waarschijnlijk “nuttiger voor de [Krim] om reclame te maken voor hun activiteiten, dan voor de Italiaanse bedrijven die eraan deelnamen”, voegde hij eraan toe.
Geen van de andere Italiaanse politici of zakenmensen die zich bij de Krim-delegatie voegden, reageerde op verzoeken om commentaar.
Salvini zingt lof
Zodra de Italiaanse delegatie terugkeerde naar Italië, begonnen er berichten in de Veneto-pers te verschijnen over Valdegamberi’s missie naar de Krim en de ‘dreigingen’ van Oekraïne. Tegen de tijd van het Yalta Economic Forum in april 2017 leek het International Agency for Current Policy hoog te rijden, gesteund door de gestage opmars die het had gemaakt bij Italiaanse regionale politici.
Tegen dat jaar nodigde het Lega-leider Matteo Salvini uit naar de Krim, evenals het Italiaanse Lega-Europarlementariër Lorenzo Fontana. Giorgia Meloni, de huidige Italiaanse premier, stond ook op de uitnodigingslijst, net als Luigi Di Maio, de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken van het land, afkomstig uit de Vijfsterrenbeweging.
Salvini heeft het niet gehaald, en er is geen bewijs dat de andere spraakmakende genodigden voor het forum zijn afgereisd, maar vele anderen van de Lega Nord en andere rechtse partijen wel.
Valdegamberi, en enkele van dezelfde mensen die in oktober 2016 met hem naar de Krim reisden, zijn teruggekomen, onder wie Sandonà, het regionale raadslid van Veneto. Onder de groep van 2017 bevonden zich ook twee Italiaanse senatoren en Giuseppe Raffa, destijds de president van Calabrië, een regio in het zuiden van Italië. Er was ook een 20-koppige delegatie van Italiaanse zakenlieden die werkzaam zijn in sectoren als onroerend goed, bouw, mijnbouw en informatietechnologie.
Tijdens de voorbereidingen voor het forum stuurde Valdegamberi Mirzakhanian een e-mail met een voorstel, bedoeld voor de gouverneur van de Krim, “om gokken op de Krim te introduceren, naar Italiaans model, in samenwerking met een van de toonaangevende dealers van Italië.”
Tijdens zijn afwezigheid stuurde Salvini een videoboodschap naar de aanwezigen in Jalta , waarin hij de Krim “een fantastisch gebied vanuit toeristisch en cultureel oogpunt” noemde en de “enorme middelen … binnenstroomde” naar een regio met “ongelooflijke investeringsmogelijkheden voor Italiaanse bedrijven”. .”
Salvini vertelde de afgevaardigden dat hij hoopte dat de niet-erkende status van de Krim “snel zou veranderen”. Hij zei dat hij blij was dat hij het geluk had gehad al een bezoek te hebben gebracht aan de ‘bevrijde Krim’.
Rita Martone droeg bij aan rapportage.
Data-expertise werd geleverd door het datateam van OCCRP. Fact-checking werd verzorgd door de OCCRP Fact-Checking Desk.
In het Nieuws 