Onderzoeken naar bekende Russische oligarchen stilgelegd

17 april 2022 Knipselkrant Curacao KKC

Valmet, nu Mutual Trust, heeft eveneens een trustkantoor Mutual Trust Curacao N.V. op de Schout bij Doormanweg 40, dat wordt bestuurd door trustkantoor TMF Curacao N.V. (KKC naschrift) | Illustratie Bart Nijstad

Trustkantoor Hoofddorp Via Hoofddorp brachten oligarchen hun geld onder in belastingparadijzen. Tot een veroordeling is het nooit gekomen. De politie en opsporingsdienst FIOD hebben vanaf 2001 tevergeefs onderzoek gedaan naar het grootschalig witwassen van geld uit Rusland via Nederland.

Onderzoeken naar bekende Russische oligarchen stilgelegd

Het onderzoek liet zien dat diverse bekende oligarchen, zoals Poetin-critici Michail Chodorkovski en Boris Berezovski, hun omvangrijke Russische bezittingen onder meer via een trustkantoor in Hoofddorp onderbrachten in belastingparadijzen.

Tot een veroordeling wegens witwassen of een gerichte aanpak van de Russische kapitaalvlucht via Nederland kwam het echter nooit. De onderzoeken werden, tot frustratie van de rechercheurs, stilgelegd door het Openbaar Ministerie. Officieren van justitie voorzagen problemen met de bewijsbaarheid en wantrouwden de samenwerking met de Russische autoriteiten.

Het politie-onderzoek naar Russisch geld in Nederland begon in 2001 door een rechercheur in Zwolle. De man stelde vast dat twee Nederlandse bedrijven cruciaal waren voor het geldverkeer van een aantal bekende oligarchen: de Amsterdam Trade Bank, de Nederlandse vestiging van een Russische bank, en het Hoofddorpse bijkantoor van het internationale trustkantoor Valmet, later omgedoopt tot Mutual Trust.

De rechercheur uit Zwolle verzamelde belastende informatie uit binnen- en buitenland, maar zijn voorstel om de bank en het trustkantoor nader te onderzoeken belandde in 2003 in een la.

Lees ook het onderzoeksverhaal over trustkantoor Valmet: Hun roebels wegsluizen, dat deden Russische oligarchen via Hoofddorp

Mutual Trust-Valmet FIOD Robert Dekker Wopke Hoekstra | Illustratie Bart Nijstad

In 2005 kreeg het OM alsnog interesse in Valmet en werd een witwasonderzoek tegen het trustkantoor in Hoofddorp en haar bestuurders gestart. De opsporingsdienst FIOD viel binnen in Hoofddorp, mede op verzoek van de autoriteiten in Duitsland, Groot-Brittannië en Spanje. Ook de Russen vroegen informatie op, over financiële hand- en spanddiensten die in Hoofddorp waren verricht voor Berezovski en Chodorkovski.

Ook dit onderzoek liep spaak, onder meer omdat het OM vreesde in een politieke strijd gezogen te worden. Chodorkovski sprak zich openlijk uit tegen Poetin en werd veroordeeld wegens fraude. Berezovski vluchtte naar Londen en werd in het Engelse plaatsje Ascot in 2013 dood aangetroffen.

Het OM seponeerde de witwaszaak tegen Valmet in 2011 wegens gebrek aan bewijs, maar kon de zaak pas in 2018 echt sluiten omdat de Russen al die tijd bleven aandringen op de overdracht van dossiers die in Hoofddorp in beslag waren genomen. Op dat moment was net een strafrechtelijk onderzoek naar witwassen bij de bank ATB begonnen.

Vrijdagmiddag probeerde trustkantoor Mutual Trust Netherlands publicatie van het NRC-onderzoek naar Russisch geld via Hoofddorp middels een kort geding te verhinderen. Het kantoor eiste vooraf inzage in de volledige tekst, maar de Amsterdamse rechtbank wees die eis af.

Rusland: een bezet land waar criminelen de staat beheersen

13 april 2011 Martijn Roessingh Trouw

Bill Browder en voormalige Amerikaanse topinvesteerder vraagt aandacht voor het lot van zijn advocaat Sergej Magnitsky : vermoord door overheidsfunctionarissen die zakenlui afpersen en Rusland leegroven.

Tussen 1996 en 2005 maakte hij van zijn fonds Hermitage Capital Management de grootste buitenlandse investeerder in Rusland en verhoogde de waarde van zijn investeringen door corruptie aan te kaarten en slecht functionerende directies te vervangen, waarna de prijs van aandelen steeg of hij het bedrijf met winst kon doorverkopen.

Rusland: een bezet land waar criminelen de staat beheersen

Nu is Bill Browder uit Rusland vertrokken; sinds november 2005 mag hij er niet meer in. Hij haalde snel zijn geld weg voordat hem hetzelfde zou overkomen als Michael Chodorkovski, de steenrijke eigenaar van oliebedrijf Joekos die in 2003 was opgepakt en wiens bedrijf en vermogen door de autoriteiten zijn ontmanteld.

“Ik dacht zelfs dat de arrestatie van Michail  Chodorkovski een stap in de goede richting was. Later ontdekte ik dat (toenmalig president en huidig premier) Vladimir Poetin het deed om de verkeerde redenen. Hij elimineerde met hem het laatste verzet van de oligarchen tegen zijn macht. Na die arrestatie ontspoorde de zaak.

Overzicht Poetin-critici die werden vermoord

21 januari 2016 Bert Lanting Volkskrant

Overzicht Poetin-critici die werden vermoord

April 2003
Het liberale parlementslid Sergej Joesjenkov wordt neergeschoten voor de deur van zijn flatgebouw in Moskou. Joesjenkov was een fel tegenstander van president Poetin en de oorlog in Tsjetsjenië. Hij deed ook onderzoek naar de aanslagen in 1999 op verscheidene gebouwen in Rusland. Die waren voor Poetin de aanleiding tot de inval in Tsjetsjenië, maar volgens sommigen zat de geheime dienst FSB erachter.
Vier verdachten veroordeeld, onder wie een rivaal uit Joesjenkovs partij.

Juli 2003
Joeri Sjtsjekotsjichin, lid van de oppositie in het parlement, sterft. Volgens zijn nabestaanden is hij vergiftigd met thallium. Hij schreef als journalist uitgebreid over corruptie bij de overheid. Ook hij was betrokken bij het onderzoek naar de aanslagen en de mogelijke rol van de FSB. Onderzoek gestaakt wegens gebrek aan bewijs.

Juli 2004
Moord op Paul Klebnikov, hoofdredacteur van de Russische editie van Forbes Magazine. Hij was bezig met een uitgebreid onderzoek naar witwaspraktijken met geld voor de wederopbouw van Tsjetsjenië, waarbij ook het Kremlin en de FSB betrokken zouden zijn.
Drie man veroordeeld, later vrijgesproken. Opperste gerechtshof gelast nieuw proces, maar dat is nooit begonnen.

Oktober 2006
De journaliste Anna Politkovskaja, schrijfster van een uiterst kritisch boek over president Poetin en een fel tegenstandster van de oorlog in Tsjetsjenië, wordt voor haar huis in Moskou doodgeschoten. Vijf Tsjetsjenen veroordeeld, maar onduidelijk blijft in wiens opdracht zij handelden.

November 2006
Aleksandr Litvinenko, een ex-FSB agent die naar Londen is gevlucht, sterft na een ontmoeting met twee Russen, onder wie Andrej Loegovoj. Het blijkt dat hij met het radioactieve polonium is vergiftigd. Litvinenko schreef een boek waarin hij de FSB verantwoordelijk stelde voor de bomaanslagen op flatgebouwen die Poetin aangreep als argument om af te rekenen met het opstandige Tsjetsjenië. Het radioactieve spoor leidt terug naar Loegovoj in Moskou, maar Rusland weigert hem uit te leveren. Momenteel loopt er een hoorzitting over de zaak in Londen.

Januari 2009
Mensenrechtenadvocaat Stanislav Markelov wordt in Moskou doodgeschoten, nadat hij had gemeld in beroep te gaan tegen de vervroegde vrijlating van een Russische officier die een Tsjetsjeense vrouw had ontvoerd, verkracht en vermoord.
Twee leden van een neonazistische groep werden voor de moord veroordeeld.

Juli 2009
Natalja Estemirova, een mensenrechtenactiviste in Tsjetsjenië, wordt ontvoerd uit haar woning in Grozny. De activiste, die felle kritiek had op het gewelddadige optreden van de veiligheidstroepen onder de Tsjetsjeense president Kadyrov, werd later dood teruggevonden in de buurrepubliek Ingoesjetië. Daders en opdrachtgevers nooit gevonden.

November 2009
Sergej Magnitski, de advocaat van een westerse investeringsmaatschappij in Moskou, sterft in een Russische cel. Hij had justitie bewijzen overhandigd van een grootscheepse corruptiezaak, maar werd zelf gearresteerd wegens betrokkenheid bij belastingontduiking. Volgens de officiële Russische mensenrechtenraad werd hij kort voor zijn dood in de gevangenis afgetuigd. Magnitski wordt na zijn dood veroordeeld wegens belastingontduiking, samen met zijn werkgever Bill Browder.