“Enige IS-filiaal in staat tot grote aanval in Westen”: wat is terreurgroep ISKP uit Centraal-Azië waarvoor Staatsveiligheid waarschuwt?

13 januari 2024 VRT

Archiefbeeld: ISKP-leden in een propagandavideo uit 2019.

Staatsveiligheid waarschuwt voor terreurdreiging die verband houdt met Centraal-Azië. De dienst ziet “signalen” dat IS-tak ISKP vanuit dat gebied terroristen zou kunnen aansturen. Wat is die ISKP? En waarom zouden Tadzjiekse of Oezbeekse jihadisten het gemunt hebben op westerse doelwitten?

“Enige IS-filiaal in staat tot grote aanval in Westen”: wat is terreurgroep ISKP uit Centraal-Azië waarvoor Staatsveiligheid waarschuwt?

De  aanslag van de Tunesische jihadist Abdesalem Lassoued op 16 oktober vorig jaar heeft het nog eens pijnlijk op scherp gesteld: de terreurdreiging in België is nooit helemaal weggeweest.

IS is nooit helemaal weggeweest, maar is vandaag terug in een andere vormFrancisca Bostyn, interim administrateur-generaal bij Staatsveiligheid

Sinds 2021 heeft Staatsveiligheid opnieuw meer terreurdossiers lopen, en die stijging zette zich in 2023 door, bleek vrijdag uit het jaarverslag van de inlichtingendienst.

Staatsveiligheid spreekt zelf van een “trendbreuk”. Daarbij blijft een dreiging uitgaan vanuit terreurgroep IS: “IS is nooit helemaal weggeweest, maar is vandaag terug in een andere vorm”, zegt Francisca Bostyn, interim administrateur-generaal bij Staatsveiligheid.

IS-tak in Centraal-Azië

“We zien een nieuw fenomeen: de Islamitische Staat in de Khorasan Provincie (de ISKP, red.). Dat is de regio rond Afghanistan in Centraal-Azië”, zegt Bostyn.

Staatsveiligheid is bezorgd dat de IS-spin-off in Centraal-Azië opnieuw netwerken of individuen, zogenoemde lone actors, kan aansturen om af te reizen naar Europa. De dienst zegt dat het over “signalen” beschikt dat de ISKP daartoe in staat is. 

Hoe concreet is die dreiging? Staatsveiligheid gaat niet in op concrete dossiers, maar zegt wel dat “individuen uit de Centraal-Aziatische gemeenschap een centrale rol opnemen in een aantal dreigingsdossiers”. Vandaag bestaat voor alle duidelijkheid geen aanwijzing dat iemand een aanslag zou willen plegen.

Wat is de ISKP?

Die ISKP, soms ook ISPK of ISIS-K genoemd, is een vertakking van de welbekende terreurgroep IS die vooral veel armslag kreeg nadat IS zelf ontmanteld werd in Irak en Syrië.

IS spatte toen uiteen in verschillende cellen, verspreid over de wereld. Onder meer in Afrika, maar ook in Centraal-Azië – in landen als Afghanistan, Tadzjikistan en Oezbekistan – ontstonden grotere en kleinere IS-cellen.

De IS-poot in Centraal-Azië doopte zich om tot ISKP, verwijzend naar de historische, Perzische naam voor die regio, Khorasan (letterlijk: “land van de rijzende zon”, omdat het de meest oostelijke Perzische provincie was).

Recent in het nieuws

De afgelopen weken dook de ISKP minstens twee keer op in het nieuws, of ging het tenminste over een jihadistische dreiging uit Centraal-Azië. Recent waren er bijvoorbeeld aanwijzingen voor onder andere een aanslag op de kathedraal in Keulen. Tijdens de kerstperiode was het gebouw daardoor niet toegankelijk voor toeristen.

Op 24 december werd in Duitsland een 30-jarige Tadzjiek opgepakt in het kader van die dreiging. Daarnaast werden drie personen opgepakt op 31 december, alle drie met de Tadzjiekse of Oezbeekse nationaliteit, maar zij werden al op 1 januari door een rechter vrijgelaten. Daar kwam op 1 januari nog een arrestatie bij, van een man met zowel de Duitse als de Turkse nationaliteit.

In de zomer werd al eens een cel van 7 Tadzjieken met terreurplannen opgerold in Duitsland en Nederland. Zij hadden zich toen met valse documenten voorgedaan als Oekraïense vluchtelingen.

Politie aan de Dom in Keulen AFP or licensors

Daarnaast is er nog de aanslag in Iran op 3 januari, tijdens een herdenkingsstoet voor de Iraanse generaal Qassem Soleimani. Die werd opgeëist door IS. Volgens twee bronnen waarmee Reuters kon spreken, onderschepten de Verenigde Staten communicatie waaruit bleek dat de ISKP-tak achter de aanslag zat. 

Nieuwe horizonten

ISKP staat met name sterk in Afghanistan, waar het strijdt tegen de talibanregering. Of eigenlijk is het andersom, zo schrijft de denktank The Washington Institute for Near East Policy in een recente analyse: ISKP is zeker in het voorbije jaar met relatief succes bestreden door de taliban. Het slaagt er almaar minder in aanslagen te plegen in Afghanistan.

 

Politie Duitsland houdt meer verdachten aan voor terreurplan Keulen

31 december 2023 RTL Nieuws

De Duitse politie heeft vanochtend nog eens drie verdachten aangehouden op verdenking van het voorbereiden van een terreuraanslag op de Dom in Keulen. Islamisten zouden volgens de Keulse politie van plan zijn geweest een aanslag te plegen met een auto.

Politie Duitsland houdt meer verdachten aan voor terreurplan Keulen

De drie verdachten zouden deel uitmaken van een groter netwerk, dat deels vanuit andere Europese landen wordt gerund. Een 30-jarige man uit Tadzjikistan die op kerstavond werd aangehouden, zou de spil in dat netwerk zijn. Rond die periode vernamen de autoriteiten voor het eerst van de plannen, zegt de politie. De minister van Binnenlandse Zaken van Noordrijn-Westfalen noemt de actie van zondag een succes.

Vlak bij Nederlandse grens

De drie werden aangehouden in Duisburg, Herne en Nörvenich. Die plaatsen liggen alle drie op enkele tientallen kilometers van de Nederlandse grens. Rond de Dom wordt grootschalig oud en nieuw gevierd. Dit jaar zijn de veiligheidsmaatregelen aangescherpt. Er zijn zo’n duizend politiemensen op de been om de feestelijkheden te beveiligen.

Vlak voor kerst werden al verdachten aangehouden in Duitsland en Oostenrijk omdat ze plannen zouden hebben voor aanslagen met de feestdagen. De Duitse krant Bild schreef dat het ging om een islamitische terreurcel en liep het onderzoek ook in Spanje.

In verband met de toegenomen dreiging werd ook in Nederland het dreigingsniveau onlangs verhoogd. Het ging van 3 naar 4, het op één na hoogste niveau. Dat betekent dat kans op een aanslag reëel is. De belangrijkste reden is het conflict in Israël en Gaza en aanslagen in buurlanden van Nederland.

Extra alert

Volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) zijn aan de verhoging ‘geen standaardmaatregelen of landelijke adviezen gekoppeld’. Politie, gemeenten, ministeries en veiligheidsdiensten zijn extra alert.

Verdachte (30) opgepakt voor plannen aanslag Dom Keulen

26 december 2023 Telegraaf

De Duitse politie heeft dinsdag gemeld dat een verdachte is aangehouden in verband met een mogelijk complot om op oudejaarsavond een aanslag te plegen op de iconische kathedraal van Keulen.

© ANP / HH

Verdachte (30) opgepakt voor plannen aanslag Dom Keulen

De politie pakte zondag vijf mannen op bij een huiszoeking in een appartement in de stad Wezel, een honderdtal kilometer ten noorden van Keulen. Vier van hen werden vrijgelaten, terwijl een 30-jarige Tadzjiek aangehouden bleef om „gevaar af te wenden”, zo staat in een mededeling. Een rechtbank verlengde de aanhouding tot 7 januari.

© ANP / HH

De politie kon weinig kwijt over de man. „We zetten alle wettige mogelijkheden in voor de bescherming van de mensen, de kathedraal en de vieringen op oudejaar”, aldus politiecommissaris Michael Esser.

De Keulse Dom, een belangrijke toeristische trekpleister die direct naast het centraal station van de stad ligt, trekt doorgaans meer dan 100.000 bezoekers tussen Kerstmis en Nieuwjaar.