André Ajintoena, voorzitter van Stichting Moiwana 86 is zeer ingenomen met het feit dat er eindelijk een vonnis is in de zaak van de 8 decembermoorden. Daarmee is volgens hem het geloof van de nabestaanden in de Surinaamse rechtsstaat enigszins hersteld. “Het heeft lang geduurd en bijna geloofden we niet meer dat het zou gebeuren, maar nu het is gekomen is er een klein beetje optimisme.”
Ajintoena zegt er snel achteraan dat het gevoel van blijdschap nooit helemaal terug zal zijn bij de nabestaanden. “Want niets brengt onze vermoorde familieleden terug.” De nabestaanden van de Moiwana-moorden hebben tegen de staat Suriname een zaak aanhangig gemaakt bij het Inter-Amerikaans hof voor de rechten van de mens omdat Suriname het bloedbad dat zich in 1986 voordeed in Moiwana maar niet onderzocht.
Geen uitvoering vonnis Ze wonnen de zaak in 2015. Maar tot voor kort had het Openbaar Ministerie (OM) nog geen uitvoering gegeven aan een deel van het vonnis. Het is het deel dat dwingend voorschreef om onderzoek naar en vervolging in te stellen tegen de daders van de moorden die aan bijna veertig (zwangere) vrouwen, senioren, mannen en kinderen het leven kostten.
De stichting die in Frans-Guyana zetelt, heeft dit jaar voor het eerst ook de herdenking van de 8 decembermoorden bijgewoond. “We willen dat de mensen die schuldig zijn straf krijgen. Wie niet schuldig is hoeft geen straf te krijgen. Als we kijken naar het verloop van het onderzoek en de rechtszaak van 8 december, dan geloven we niet dat de rechter nattevingerwerk heeft gedaan”, zegt Ajintoena.
Zelfde legerleiding
Zowel de 8 Decembermoorden als de slachting te Moiwana zijn onder dezelfde legerleiding gepleegd. Vandaar dat Stichting Moiwana en Stichting 8 december 1980 al enige tijd samen optrekken. Wijlen minister Siegfried Gilds van Justitie had in 2015 aan de pers gezegd dat het Surinaamse Openbaar Ministerie (OM) niet genoeg toegerust was om beide zaken te onderzoeken. “Na 8 december pakken we Moiwana op”, was de belofte.
‘Daar gaat het over ongeveer veertig mensen en die ongelijkheid in voortvarendheid is discriminatie. De slachtoffers hebben ook kinderen en familie achtergelaten. Maar er wordt heel selectief gewerkt’
Martin Misiedjan jurist
Het optimisme dat Ajintoena en Stichting Moiwana 86 voelen doordat ze hoop hebben dat het OM zich nu zal storten op de Moiwana zaak wordt niet gedeeld door mensenrechtenspecialist en jurist Martin Misiedjan. De Ware Tijd sprak hem woensdag in Ocer na de einduitspraak van het Jof van Justitie in de zaak van de 8 Decembermoorden. “Ik geloof niet dat de zaak van Moiwana ooit gedaan zal worden omdat de mensen die springen en zeggen dat ze staan voor het rechtsgevoel, het niet willen. Ze menen het niet met de mensen van Moiwana. De slachtoffers hun namen worden genoemd maar voor de vorm. Om de indruk te wekken alsof men opkomt voor eenieder”, zegt Misiedjan.
Discriminatie Hij vraagt zich af waarom mensen niet met dezelfde voortvarendheid die men aan de dag heeft gelegd in de zaak van Bouterse werkt aan de Moiwana-zaak. “Daar gaat het over ongeveer veertig mensen en die ongelijkheid in voortvarendheid is discriminatie. De slachtoffers hebben ook kinderen en familie achtergelaten. Maar er wordt heel selectief gewerkt”, zegt de jurist. Deze regering heeft volgens hem geen ballen genoeg om Moiwana te laten onderzoeken. ”Er is een vicepresident, stel hem die vraag wat hij voor Moiwana gaat doen. Ik was een van de juristen daar, ik ken die case van begin tot eind. Er is geen enkele barrière om Moiwana te doen. Hun eigen minister van Justitie en Politie komt niet voor ze op. Men houdt de mensen van Moiwana een worstje voor”, aldus Misiedjan
Intussen heeft het OM contact gehad met Stichting Moiwana en met Ajintoena. Hij heeft de namen van de nabestaanden die gereed zijn voor verhoor aan het OM doorgegeven. “Ik heb daarna niets meer gehoord en het is al eind van het jaar is, dus ik verwacht dit jaar niets meer. Maar in 2024 willen we zeker een beweging vanuit het OM zien”, aldus Ajintoena.-.
De kamer van het Hof van Justitie bestond uit de rechters Dinesh Sewratan (midden), Anand Charan (links) en kolonel Dennis Kamperveen. Het vonnis heeft nu ‘kracht van gewijsde’. Er is geen beroep meer mogelijk in Suriname. (Foto’s: Ranu Abhelakh)
De kamer van het Hof van Justitie heeft het verweer van Irvin Kanhai, raadsman van ex-legerleider Desi Bouterse, verworpen. De hoogste rechtbank acht het onomstotelijk bewezen dat Bouterse en zijn medestanders een vooropgezet plan hadden beraamd om de 15 tegenstanders te doden. Alles is minutieus voorbereid. Bouterse besliste als bevelhebber en regeringsleider in december 1982 wat er moest gebeuren, ook al heeft hij de trekker niet persoonlijk overgehaald, is het oordeel.
Een oorlogssituatie gericht tegen de leiding van het land of een op handen zijnde invasie, is uit het onderzoek niet gebleken, stelde het hof. De kamer bestond uit de rechters Dinesh Sewratan (voorzitter) en de leden Anand Charan en kolonel Dennis Kamperveen. Aangevoerd werd door de verdediging dat onder andere de Nederlandse militair Peter van Haperen ontlastende verklaringen heeft afgelegd, die niet zijn gebruikt door de Krijgsraad bij het wijzen van vonnis. Daarom is beroep aangetekend. Het hof voerde aan dat Van Haperen zelf heeft verklaard bij de rechter-commissaris dat hij niets weet over 7, 8 of 9 december 1982, omdat hij niet ter plekke aanwezig was. Hij heeft alles via de media vernomen.
Ook heeft Henk Venoaks verklaard dat hem geen opdracht is gegeven om een vliegtuig in orde te maken om de slachtoffers naar het buitenland te vervoeren. Hij was de verbindingsman tussen de legerleiding en de Surinaamse Luchtvaart Maatschappij. Bouterse had verklaard dat de gevangen genomen mannen gedeporteerd zouden worden. Het was niet de bedoeling om hen te vermoorden. Toen Venoaks verklaarde dat hij niks wist van het klaarmaken van een vliegtuig, zei Bouterse dat Paul Bhagwandas dat in orde moest maken.
De lege stoelen bestemd voor de vijf verdachten die besloten het vonnis niet zelf aan te horen.
Bouterse heeft ook verklaard dat hij een onderzoek had gelast, omdat hij niet geloofde dat de mannen op de vlucht waren doodgeschoten. Hij heeft dat wel aan de toenmalige regering meegedeeld en ook op de televisie verklaard op 10 december 1982, omdat het een officiële verklaring was van Bhagwandas die de leiding had in Fort Zeelandia bij afwezigheid van Bouterse. Volgens het hof houdt deze verklaring geen stand. De toenmalige procureur-generaal René Reeder heeft verklaard dat er geen dossier was en geen enkel onderzoek heeft plaatsgevonden. Hij heeft daartoe geen opdracht gegeven, omdat hij bang was voor zijn leven. Er was ook geen dossier in bewaring op het Parket, zoals tijdens het proces werd aangegeven.
Ook Ramon Abrahams, die commandant was van de Militaire Politie en in januari 1983 de dienst heeft verlaten, heeft verklaard bij proces-verbaal, dat hij niemand gevraagd heeft om een onderzoek in te stellen. Ook andere leden van de Militaire Politie hebben geen onderzoek ingesteld. Bouterse heeft formeel op 4 september 2000 schriftelijk om een onderzoek gevraagd aan de toenmalige procureur-generaal Heloïse Rozenblad. Dat is 18 jaren na het gebeurde.
Het hof stelde over de verklaring van Bouterse dat hij slechts de politieke verantwoordelijkheid op zich neemt, dat die stelling voor de rechtbank niet op gaat. Ook mensen in hoge staatsrechtelijke functies zijn strafrechtelijk aansprakelijk, zeker als het om mensenrechtenschendingen gaat. Uit het bewijsmateriaal is niet gebleken dat de slachtoffers met hulp van het buitenland voornemens waren een coup te plegen. Als dit zelfs waar zou zijn, moest er een strafrechtelijk onderzoek volgen door het Openbaar Ministerie.
Bouterse heeft nimmer oprecht spijt betuigd en geen teken van berouw getoond naar de nabestaanden toe. Het is volgens het hof belangrijk om normen te handhaven. Er was sprake van een geschokte maatschappelijke rechtsorde, waar bij grote delen van de samenleving vrees was en gevoelens van onveiligheid. Er is gewetenloos beslist over leven en dood. De lijst van personen die opgehaald moesten worden, was veel langer. Enkelen zijn niet thuis aangetroffen. Ook zijn de radiostations Radika, ABC, drukkerij/krant De Vrije Stem en het gebouw van de Moederbond, in brand gestoken. De brandweer werd verhinderd deze te blussen. Het hof acht voorbedachte rade en kalm beraad bewezen. De moorden hebben op verschillende tijdstippen plaatsgevonden, waarbij er nog voldoende tijd was om zich te beraden, maar ook dat is niet gebeurd.
Alles in overweging nemend stelde het hof dat de opgelegde straf door de Krijgsraad van 20 jaar gevangenisstraf onvoorwaardelijk, passend is. Deze straf werd bevestigd in hoger beroep. Het vonnis heeft nu ‘kracht van gewijsde’ gekregen, stelde het hof. De medestanders van Bouterse, Ernst Gefferie, Stephanus Dendoe, Benny Brondenstein en Iwan Dijksteel, kregen 15 jaar onvoorwaardelijke cel opgelegd voor medeplegen van moord. Het hof achtte het niet nodig om onmiddellijke gevangenneming te gelasten. De uitvoering van het vonnis moet op basis van de wettelijke bepalingen plaatsvinden.
Woensdag hoort Desi Bouterse of hij in hoger beroep wordt veroordeeld voor zijn rol bij de Decembermoorden. Betekent dit het einde van het trauma voor de zo verdeelde Surinaamse samenleving? “De afronding van het proces is van groot belang.”
In 1980 pleegde een groep militairen onder leiding van Desi Bouterse een staatsgreep in Suriname. 2 jaar later, op 8 december 1982, werden vijftien tegenstanders van het militaire regime gemarteld en doodgeschoten in Fort Zeelandia. Dat was 7 jaar nadat Suriname onafhankelijk werd van Nederland. Tot op de dag van vandaag is Suriname verdeeld door deze pijnlijke geschiedenis.
Punt achter de geschiedenis
Journalist Iwan Brave (60) is verbonden aan de Surinaamse krant De Ware Tijd en woonde van zijn 3de tot zijn 33ste in Nederland. Hij hoopt dat met het vonnis eindelijk een punt achter deze beladen geschiedenis gezet kan worden.
“De afronding van het proces is van groot belang voor de samenleving. Dat betekent het afsluiten van een tijdperk. Vanaf 2007 sleept dit proces al voort. Het is nu zaak om verder te gaan, richting eenheid.” Toch denkt hij dat dat een proces van lange adem wordt: “Ik ben bang dat het generaties lang zal duren.”
Invloed op huidige samenleving
Volgens Brave is de geschiedenis nog altijd heel actueel, omdat die direct invloed heeft op de huidige Surinaamse samenleving. “De oudere generatie heeft de Decembermoorden bewust meegemaakt. Het heeft hen verdeeld in een pro- en anti-Bouterse kamp.”
Toch is dat niet altijd zichtbaar: “Mensen hebben hier hun mening over, maar in Suriname worden ze niet op een podium geplaatst. Wij hebben geen talkshows zoals in Nederland. Iedereen is voorzichtig en houdt zijn mening voor zich.”
Journalist Iwan Brave
Zelfcensuur
Dat geldt niet alleen voor deze geschiedenis, maar ook voor veel andere zaken, legt Brave uit. “We leven in een kleine samenleving waarin we ons zelfcensuur opleggen, zelfs op hele simpele dingen.”
“Het Surinaamse systeem van nepotisme, corruptie en politieke rancune is altijd zo geweest, ook vóór Bouterse. In een kleine gemeenschap houd je rekening met hoe je je gedraagt, want dat kan van invloed zijn, ook op je naasten.”
‘Je weet niet wat de consequenties zijn’
Surinamers leveren geen kritiek op hun politieke leiders of op de directeur van het bedrijf waar ze voor werken, vertelt Brave. Mensen zijn bang dat het tegen hen gebruikt kan worden.
Zelfs bij het aankaarten van medische missers of wantoestanden in het onderwijs zijn Surinamers uitermate voorzichtig en willen ze hun naam niet noemen: “Laat staan als het gaat om het politieke veld, waar ook sprake van geweld kan zijn. Mensen durven niet te zeggen dat Bouterse achter slot en grendel moet. Je weet niet wat de consequenties zijn. “
Gevolgen merkbaar
Ook bij mensen die na 1982 zijn geboren, zijn volgens Brave de gevolgen van de geschiedenis merkbaar. Al is dat vooral te merken aan het feit dat ze het er niet over hebben. “De zaak sleept nu al zo lang voort, voor die jongere generatie houdt het op. Ze zeggen: ‘Er gebeurt niets, we hebben er weinig mee te maken, het land is verdeeld. Er komt nog geen oplossing, dus laat het gaan.'”
“Bovendien hebben ze er ook geen kennis over. Hun ouders spraken er niet over. En in de geschiedenisboeken worden er slechts een paar regeltjes aan besteed.”
Eindelijk een mening vormen
Toen Bouterse tussen 2010 en 2020 president was van Suriname, liet hij volgens Brave zelfs geschiedenisboeken uit de roulatie halen. “Omdat er een foto in stond van iemand met een protestbord waarop stond ‘Bouterse moordenaar’.”
Het is tijd dat het verleden wél opgeschreven wordt, concludeert Brave. “Zodat de jongere generatie begrijpt waarom de politieke verhoudingen zijn zoals ze nu zijn. En ze dus eindelijk een mening kunnen vormen.”
Door vonnis wakker geschud
Brave merkte wel dat er in 2019 iets veranderde bij de jongere generatie, bij de eerste veroordeling van Bouterse tot 20 jaar gevangenisstraf. “Ik sprak toen met de toenmalige voorzitter van het jeugdparlement, die waarde hechtte aan een uitspraak van een rechter. Hij dacht altijd dat het verhaal twee kanten had en vroeg zich steeds af wie nu de waarheid vertelde.”
“Maar door die uitspraak voelde hij zich wakker geschud. Deze voorzitter staat symbool voor de jongeren. Ze beseffen door het vonnis dat het niet goed zit met meneer Bouterse.”
‘Veel kwaad bloed’
De grote vraag is wat Bouterse en zijn partij de NDP gaan doen nu de rechtszaak nadert, zegt Brave. “Er zal veel kwaad bloed gezet worden binnen de NDP als hun leider wordt opgepakt.” Bij een massameeting afgelopen zaterdag had Bouterse twee mededelingen. Hij hield zijn toehoorders opnieuw voor dat het proces tegen hem een politiek proces is, maar riep ook op om kalm te blijven.
Op 8 december, de dag van de herdenking van de Decembermoorden, verspreidde hij een flyer met instructies over hoe mensen zich moeten gedragen op 20 december, de dag van de uitspraak. “Hij staat daar op in zijn legeruniform. Intimiderend, en zo weinig respectvol voor de gevoelens van de nabestaanden om dat op de dag van de herdenking van de Decembermoorden te doen”, zegt Brave. Volgens hem past het typisch in de stijl van de NDP. “Tegelijkertijd zijn er allerlei mechanismen aan het werk gezet om onrust te creëren en mensen op te hitsen.”
Kan de uitspraak in hoger beroep tegen Desi Bouterse Suriname weer samenbrengen?
‘Koloniale kaart spelen’
Brave houdt zijn hart vast en kijkt met spanning uit naar wat er op de dag van de uitspraak zal gebeuren. “Wat gaat de harde kern van NDP doen? Gaan zij de slechte economische situatie uitbuiten en de koloniale kaart spelen om het volk op te hitsen? Wordt Bouterse in de toespraken van zijn aanhangers als een martelaar neergezet, waardoor bij mensen het hoofd op hol slaat?”
Brave is er bang voor. Bouterse is volgens hem nog steeds populair, omdat hij zich verzette tegen het koloniale verleden en de oude politiek. “Hij ging niet op de schoot zitten van Nederland. Mensen werden vroeger door de oude politici vaak terzijde geschoven. Dat heeft kwaad bloed gezet. Mensen zijn soms niet eens zozeer voor Bouterse omdat ze voor Bouterse zijn, maar omdat ze tegen die oude politiek zijn.”
Regering op scherp
De huidige regering van Suriname staat op scherp rondom de uitspraak, blijkt al uit een uitgelekt geheim document met een dreigingsanalyse en veiligheidsmaatregelen. “De regering geeft daarin aan dat zij verwacht dat er, net als op 17 februari dit jaar toen het parlement bestormd werd, onrust zal uitbreken.” Op die dag werd in Paramaribo geprotesteerd tegen het beleid van de huidige regering van president Chan Santokhi. Hij werd beschuldigd van vriendjespolitiek en de demonstranten gaven hem de schuld van de heersende armoede, stijgende inflatie en hoge benzineprijzen.
“Er is angst bij de regering dat deze groep hun frustratie over de armoede, bij de veroordeling van Bouterse, aangrijpen om weer te gaan rellen. Terwijl de armoede het gevolg is van het desastreuze financieel beleid van Bouterse.”
Harde maatregelen
“De huidige regering van Santokhi probeert dat nu met harde maatregelen op te ruimen. Niet altijd even succesvol, waardoor de gewone man en vrouw zeggen: ‘Hé, het is allemaal veel erger geworden onder Santokhi'”, licht Brave toe. “Bouterse is gebaat bij destabilisatie en zal het niet erg vinden als de boel in brand gaat. Hiermee probeert hij om zijn straf te ontlopen en uit de gevangenis te blijven.”
Brave verwacht dat bij de uitspraak de veroordeling overeind blijft en dat tot gevangenneming wordt overgegaan. De grote vraag is wat Bouterse dan zal doen. “De advocaat van de nabestaanden heeft verschillende scenario’s geschetst. Hij kan gaan onderduiken. Of hij wordt naar huis gebracht, met een enkelband. Of hij wordt meteen gevangengezet.”
Minder steun voor Bouterse
Deze laatste optie is volgens Brave van cruciaal belang voor de toekomst van Suriname. “Zelfs als hij dan na 2 maanden onder voorwaarden weer zou worden vrijgelaten, is het belangrijkste dat hij meteen na de veroordeling is vastgezet.”
“De boodschap moet zijn dat iedereen, wie je ook bent en hoe hoog je ook op de ladder staat, verantwoordelijkheid moet nemen voor zijn daden. En dat kan alleen met een veroordeling en gevangenschap.” Brave verwacht niet dat er na de veroordeling veel steun voor Bouterse zal overblijven. “De meeste mensen zullen dan iets hebben van: ‘Oké, we hebben je al die jaren gesteund, het was leuk, maar nu is het eindelijk einde verhaal.'”
Het Constitutioneel Hof (CHof) heeft vandaag geoordeeld dat de wet van 19 augustus 1992, ook wel de Amnestiewet 1989, in strijd is met de grondwet en mensenrechtenverdragen. Suriname is gebonden aan internationale verdragen die geratificeerd zijn.
Het oordeel is vandaag in een openbare zitting van het CHof voorgehouden door voorzitter Gloria Stirling. Naar oordeel van het CHof is de Amnestiewet in strijd met de artikelen 8, 10, 14 en 131 lid 3 van de grondwet van Suriname.
Verder is deze wet ook in strijd met de artikelen 2 en 14 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten (IVBPR) en de artikelen 1, 8 en 25 van het Amerikaans Verdrag voor de Rechten van de Mens (AVRM).
Het CHof is breedvoerig ingegaan op het verzoek van advocaat Shanti Sheombar en heeft gebruik gemaakt van zowel nationale als internationale wetgeving.
Stirling merkte op dat de verlening van amnestie de mensenrechtenschendingen eventueel stopt voor de schuldigen, maar dat dit hierdoor in de toekomst juist een aanmoediging voor anderen zou kunnen zijn voor herhaling van deze schendingen.
4 augustus 2023 In het Nieuws
Het proces over de Decembermoorden werd opgeschort nadat in 2012 de omstreden Amnestiewet door het parlement werd aangenomen.
Chandrikapersad Santokhi benadrukt dat de Amnestiewet van 2012 getypeerd kan worden als inmenging in een lopende strafzaak wat volgens de grondwet van de Republiek Suriname verboden is.
De rechters van de krijgsraad vinden dat de Amnestiewet van tafel moet omdat de wet ingrijpt in een lopend proces.
Decembermoorden op 8 en 9 december 1982 werden vijftien prominente Surinamers gemarteld en gefusilleerd. Decembermoorden vonden plaats in Fort Zeelandia.
Desi Bouterse is de hoofdverdachte van de Decembermoorden.
Desi Bouterse was tijdens de Decembermoorden legerleider van het militaire regime in Suriname.
Het Openbaar Ministerie (OM) heeft dinsdag in hoger beroep opnieuw 20 jaar gevangenisstraf geëist tegen ex-bevelhebber van het Nationaal Leger Desi Bouterse. Ook is zijn gevangenneming gevorderd.
Hij hoorde opnieuw een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van twintig jaar tegen zich eisen voor zijn vermoedelijke rol bij de standrechtelijk executie van vijftien weerloze mannen op 8 december 1982 in Fort Zeelandia. Bouterse was toen regeringsleider nadat hij op 25 februari 1980 een succesvolle militaire staatsgreep had gepleegd met vijftien onderofficieren van het leger.
Tegen de medeverdachten Ernst Gefferie, Iwan Dijksteel, Benny Brondenstein en Stephanus Dendoe zijn ook gevangenisstraffen van twintig jaar gevorderd. In november 2019 werden deze vier verdachten door de krijgsraad veroordeeld tot celstraffen van tien en vijftien jaar. Zij gingen in hoger beroep tegen hun veroordeling.
Regisseur van de moord
Bouterse wordt door het OM vanwege zijn hoge functie destijds als bevelhebber en regeringsleider die toen de ‘absolute’ macht had als hoofdverantwoordelijke voor de slachting aangemerkt. Tijdens de berechting door de krijgsraad zei de auditeur-militair dat Bouterse zich had opgesteld als God en besliste over leven en dood. Hoewel niet bewezen is dat de toenmalige legerleider zelf slachtoffers heeft doodgeschoten wordt hij als de hoofdverantwoordelijke aangemerkt.
Tijdens het proces gaf Bouterse aan dat hij op de momenten dat de mannen werden doodgeschoten niet in het fort aanwezig was. Hij was gaan slapen bij zijn buitenvrouw. De leiding van de manschappen die ter plekke waren, had hij in handen gelaten van toenmalig bataljonscommandant Paul Bhagwandas, nu wijlen. Verschillende getuigen hebben tijdens het proces aangegeven dat op momenten waarop sommige slachtoffers werden doodgeschoten Bouterse wél aanwezig was. Ook zouden de slachtoffers eerst bij een tribunaal, waar hij de leiding aan gaf, zijn voorgeleid voordat ze om het leven werden gebracht.
Bij zijn verhoor gaf Bouterse aan dat het nimmer de bedoeling was de mannen om het leven te brengen. Het plan was om hen uit het land te zetten. Er zouden door hem al instructies zijn gegeven om een vliegtuig gereed te maken om de arrestanten naar het buitenland te brengen. Volgens de ex-bevelhebber waren de mannen betrokken bij plannen om zijn regering met geweld omver te werpen. Zij zouden, aldus Bouterse, de bruggenhoofden in Suriname zijn van vreemde mogendheden die het niet eens waren met zijn beleid en de politieke koers die Suriname toen opging.
Het vonnis door de Krijgsraad gewezen op 30 augustus 2021 tegen hoofdverdachte Desi Bouterse in het 8 Decemberstrafproces, is nu openbaar op de website van het Hof van Justitie. In het vonnis volhardt de Krijgsraad bij de inhoud van de eerder door hem gegeven en uitgesproken beslissing d.d. 31 maart 2021 op de door Bouterse opgeworpen preliminaire verweren betreffende nietigheid van de dagvaarding, de bevoegdheid van de Krijgsraad en de niet-ontvankelijkheid van de auditeur-militair.
De Krijgsraad heeft kennisgenomen van het statement van Bouterse, de vordering van de auditeur-militair bij requisitoir en repliek, van hetgeen de raadsman van de hoofdverdachte naar voren heeft gebracht bij pleidooi en dupliek, en van het laatste woord van de Bouterse. De auditeur-militair heeft gepersisteerd bij al hetgeen in de verstekprocedure in het requisitoir en het repliek is gesteld, overwogen en gevorderd op basis van de door de auditeur-militair aangedragen bewijsmiddelen en overwegingen. De auditeur-militair heeft geconcludeerd, dat Bouterse en diens raadsman geen nieuwe gezichtspunten naar voren hebben gebracht die de vervolging nopen tot andere overwegingen met betrekking tot de bewezenverklaring, en gevorderd dat de Krijgsraad het bij verstek gewezen en uitgesproken vonnis d.d. 29 november 2019 bekrachtigt.
Raadsman
De raadsman van de hoofdverdachte in het 8 Decemberstrafproces, heeft evenals de auditeur-militair, gepersisteerd bij al hetgeen in het pleidooi en het dupliek in de verstekprocedure is aangevoerd, waarbij het verzoek is gedaan om alles als herhaald te willen aanmerken op grond waarvan hij vrijspraak dan wel ontslag van rechtsvervolging voor Bouterse vordert.
Aan dit vonnis is als bijlage III gehecht een door de griffier gewaarmerkte fotokopie van het op 29 november 2019 door de Krijgsraad bij verstek gewezen en in het openbaar uitgesproken vonnis tegen Bouterse. De Krijgsraad is in het verstekvonnis – en zoals dat uit de inhoud ervan blijkt – breedvoerig ingegaan op de juridische standpunten van de auditeur-militair en de raadsman van Bouterse met betrekking tot de bewijsmiddelen c.q. de bewijswaardering. De Krijgsraad heeft op basis van de door hem gebezigde bewijsmiddelen in de verstekprocedure het aan de hoofdverdachte ten laste gelegde feit, te weten medeplegen van moord, wettig en overtuigend bewezen verklaard en heeft aan Bouterse een onvoorwaardelijke gevangenisstraf voor de duur van twintig jaren opgelegd.
Verstekprocedure
De auditeur-militair en de raadsman van Bouterse hebben in de onderhavige verzetprocedure vanwege het blijven volharden in de standpunten die zij in de verstekprocedure hadden aangevoerd, de Krijgsraad geen nieuwe inzichten verschaft over de bewijsmiddelen die zijn gebezigd in het verstekvonnis. Voor wat betreft de door Bouterse in zijn statement van 30 november 2020 en zijn laatste woord op 30 juli 2021 gehuldigde juridische standpunten over de door de Krijgsraad gebezigde bewijsmiddelen in het door hem gewezen en uitgesproken verstekvonnis, benadrukt de Krijgsraad dat hij niet in de gelegenheid is geweest om deze ter terechtzitting te toetsen dan wel aan een nader onderzoek te onderwerpen. Dit, vanwege het uitdrukkelijk beroep van Bouterse op het gebruik maken van het aan hem toekomende zwijgrecht.
Zwijgrecht
De Krijgsraad wenst te benadrukken dat Bouterse de bevoegdheid toekomt om het rechtsmiddel van verzet aan te wenden, doch heeft hij naar het oordeel van de Krijgsraad met het zich daarna beroepen op zijn zwijgrecht, oneigenlijk gebruik van dit rechtsmiddel gemaakt. Dit, omdat Bouterse met het aanwenden van dit rechtsmiddel de indruk heeft doen wekken dat hij – in het kader van de waarheidsvinding – alle feitelijke en juridisch relevante zaken die hij vanwege zijn niet verschijning in de verstek procedure heeft kunnen aandragen, bij de behandeling van de strafzaak in verzet procedure aan de orde zou stellen.
Op grond van al hetgeen hiervoor is overwogen, heeft de Krijgsraad geen andere keus dan deze strafzaak zonder nader onderzoek af te doen op grond van de processtukken die zich in het strafdossier bevinden. Nu de Krijgsraad in het door haar op 29 november 2019 gewezen en uitgesproken verstekvonnis al breedvoerig en ampel is ingegaan op al de juridische standpunten van de auditeur-militair en de raadsman van Bouterse en bij de inhoud van het verstekvonnis blijft volharden, zal de Krijgsraad het bij verstek gewezen en uitgesproken vonnis, waarvan thans verzet, bekrachtigen.
Dat is de maximumstraf voor moord. Dit vonnis, in een verzetprocedure gewezen, ligt in het verlengde van een eerder verstekvonnis van 29 november 2019. Toen werd eveneens twintig jaar opgelegd voor hetzelfde feit. Bouterse heeft nog de mogelijkheid binnen veertien dagen hoger beroep tegen dit laatste verzetvonnis in te stellen.
De zaak wordt dan in hoger beroep door het Hof van Justitie te Paramaribo behandeld. Evenals de krijgsraad bestaat dit hof uit drie rechters. Wie de uitvoerige bewijsmiddelen in het bekrachtigde verstekvonnis leest, ontkomt niet aan de indruk dat Bouterse ook in hoger beroep voor de bijl gaat. Het is de zoveelste juridische tegenslag die Bouterse moet incasseren.
Geen amnestie
Vrij recent, op 22 juli 2021, besliste immers het Constitutioneel Hof, dat de in 2012 gewijzigde Amnestiewet van 1989 in strijd is met een aantal artikelen over het recht op leven in de Surinaamse Grondwet en met een aantal artikelen uit het Internationaal Verdrag inzake Burgerrechten en Politieke rechten (IVBPR) en het Amerikaans Verdrag voor de Rechten van de Mens (AVRM). Het gevolg van deze uitspraak van het Constitutioneel Hof is dat Bouterse geen amnestie voor zijn misdaden in de wacht kan slepen.
De Surinaamse wetgever heeft inmiddels deze onverbindend geachte wet ingetrokken en wel met een grote stemmenmeerderheid van 32 stemmen voor en 12 tegen. Dat ruimt mooi op.
Zijn advocaat reageerde met van dik hout zaagt men planken. Want volgens hem neigt deze uitspraak naar „landverraad op vrij hoog niveau” en de uitspraak zou Suriname tot een ‘paria-staat’ hebben gemaakt.
Los van de tuchtrechtelijke vraag of een beschuldiging door een advocaat van landverraad door de beugel kan, betreft dat allemaal juridische kletskoek van het zuiverste water. Want dit Surinaamse Constitutioneel Hof heeft de lijn voortgezet van vele soortgelijke uitspraken in tal van Zuid-Amerikaanse landen, als Argentinië, Peru, Chili en Equador, die alle eensgezind het primaat van het recht op leven voorop stelden en de vloer aanveegden met amnestiebesluiten bij ernstige schendingen van mensenrechten. De Peruaanse ex-president Fujimori kan erover meepraten.
De krijgsraad heeft verder zijn overwegingen over het medeplegen van Bouterse herhaald. In het kader hiervan heeft de raad overwogen dat Bouterse een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan de uitvoering van een draaiboek voor de moorden en dat hij degene was die het beleid bepaalde. Overeenkomstig dat draaiboek werden de slachtoffers, terwijl hij achter zijn bureau zat, voor hem geleid om hun naderende executie aan te horen. Het vermoorden werd onder betrokkenen eufemistisch „afwerken” genoemd.
Opmerkelijk is dat de krijgsraad geen bevel gevangenneming heeft gelast. De crux lijkt te zitten in het gevaar voor vlucht.
BOUTERSE HEEFT EEN WEZENLIJKE BIJDRAGE GELEVERD AAN DE UITVOERING VAN EEN DRAAIBOEK VOOR DE MOORDEN
Onbedoeld uiteraard, draagt het Nederlandse strafvonnis wegens drugshandel tot een 11-jarige gevangenisstraf gevolgd door een internationale signalering ertoe bij dat geen gevaar voor vlucht kan worden aangenomen. In zoverre zit Bouterse als een rat in de val. Een binnenlandse vlucht naar zijn junglevilla te ‘Brokobaka’ is ook nog mogelijk. Naar mag worden aangenomen zal dit stulpje evenals zijn woonhuis uitpuilen van wapentuig en dus aardig gefortificeerd zijn.
Het ging bij hem thuis om een respectabele hoeveelheid wapens, zoals drie Styer rifles, drie RPG’s (granaatwerpers), twee multi function heavy machine guns, 25 AK-47-geweren, een mitrailleur, vijf karabijnen, zes Taurus pistolen, een Browning pistool, honderd handgranaten, zestig RPG-raketten en nagenoeg 35.000 patronen. Deze hoeveelheid is een klemmende indicatie dat Bouterse ook niet van zins is de benen te nemen, maar veeleer gewapend verzet tegen een arrestatie nastreeft.
Omdat dit buitenverblijf algemeen bekend is, zou gezegd kunnen worden dat hierin geen gevaar voor vlucht gelegen is. Zo bezien fungeert dan ook het Nederlandse strafvonnis met bijbehorende signalering als een hinderpaal voor Surinaamse voorlopige hechtenis. Kennisneming van het uitvoerige en gedetailleerde strafvonnis maakt echter aannemelijk dat slechts sprake is van uitstel van executie.
Wrede bloedbaden
Langzaam maar zeker sluit het rechtsstatelijk net zich om Bouterse, wiens tijdperk onherroepelijk ten einde loopt. Daarmee is echter de Surinaamse justitie nog lang niet klaar met hem. De onverjaarbare wrede bloedbaden die hij in het binnenland te Moiwana (1986) en Pokigron (1987) heeft aangericht moeten immers alsnog vervolgd worden. Dit is ook in november 2018 door het Inter Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens klip en klaar beslist. Bij deze bloedbaden werden in tegenstelling tot de 8-decembermoorden ook tientallen vrouwen en kinderen vermoord. Mannen moesten hun eigen graf graven.
Ook valt nog te noemen de laffe moord op de politie-inspecteur Herman Gooding (1990) die het politieonderzoek naar de executies in Moiwana leidde. Hij werd op straat niet ver van het beruchte Fort Zeelandia waar de Decembermoorden plaatsvonden doorzeefd met kogels.
Kortom, dit strafvonnis kan worden beschouwd als een opmaat naar verdere strafrechtelijke vervolging van Bouterse voor andere slachtingen. De rechtspraak van het Inter Amerikaanse Hof voor de Rechten van de Mens laat er immers geen twijfel over dat deze misdaden onderzocht en vervolgd moeten worden.
Mogelijk hintte president Santokhi in zijn toespraak op 28 augustus in het Surinaams parlement ter gelegenheid van de intrekking van de (gewijzigde) Amnestiewet hier op toen hij benadrukte dat zijn regering de ‘rule of law’ hoog in het vaandel had staan. Bedacht moet worden dat dankzij oud-president Ronald Venetiaan deze moorden nooit verjaren. Hij bekrachtigde namelijk een wet die met ingang van 17 november 2004 de oude verjaringstermijn voor moord (18 jaar) afschafte. De moorden in Moiwana en Pokigron waren toen nog net niet verjaard. Waarschijnlijk was deze presidentiële bekrachtiging van Venetiaan een van zijn meest gedenkwaardige heldendaden.
6 september 2021 In het Nieuws
Desi Bouterse werd in 2000 door het Haagse gerechtshof tot 11 jaar cel veroordeeld voor een drugstransport van 474 kilo coke. de 474 kilo coke van Desi Bouterse was verstopt in een zeiljacht en werd in 1997 onderschept in de haven van Stellendam in Zuid-Holland. Desi Bouterse wordt internationaal gezocht door Interpol voor smokkelen van 474 kilo coke naar Nederland.
30 juli 2021 Suriname Herald
In de wapendiefstalzaak zijn in de nacht van 29 juli op 30 juli vier verdachten aangehouden. Op 23 juni is er aangifte gedaan bij de militaire politie terzake diefstal van wapens en munitie uit de wapenkamer van ex-president Desi Bouterse.
Het betreft in deze diefstal van: – drie styer rifles – twee RPG’s – twee multi-function heavy machine guns – 25 AK-47 geweren – een mitrailleur – vijf karabijnen – zes Taurus pistolen – een Browning pistool
De Surinaamse krijgsraad heeft voormalig president Desi Bouterse opnieuw veroordeeld tot 20 jaar cel voor zijn rol in de Decembermoorden. Bouterse was in verzet gegaan tegen de uitspraak van de krijgsraad uit 2019, maar die komt nu tot dezelfde conclusie als destijds. Volgens de krijgsraad zijn er geen nieuwe feiten boven tafel gekomen.
De veroordeling van Bouterse is niet definitief. Er is nog beroep mogelijk tegen de uitspraak. Bouterses advocaat Irvin Kanhai heeft al aangekondigd dat hoger beroep te zullen aantekenen.
De verzetszaak werd behandeld door dezelfde rechters die Bouterse ook in eerste aanleg veroordeelden, maar de beroepszaak zal worden behandeld door het Hof van Justitie.
Net als bij de vorige uitspraak, toen hij nog president was, was Bouterse niet aanwezig. Hij had zich ditmaal ziek gemeld. De krijgsraad heeft geen gevangenneming van Bouterse bevolen, meldt de Surinaamse website Starnieuws.
In Suriname is opnieuw twintig jaar cel geëist tegen oud-legerleider en voormalig president Desi Bouterse. Hij staat terecht voor zijn rol bij de Decembermoorden in 1982. Bouterse was destijds de bevelhebber van het Surinaamse leger.
Twee jaar geleden kreeg Bouterse al twintig jaar cel, maar omdat hij nooit bij het proces aanwezig was, werd hij bij verstek veroordeeld. Na de veroordeling tekende hij verzet aan en belandde de zaak opnieuw bij de krijgsraad.
De oud-legerleider voerde in de rechtszaal het laatste woord. Hij herhaalde beschuldigingen aan het adres van Nederland voor het plannen van een ‘regime change’ en zei dat “de voormalig kolonisator van ons volk niets onbenut heeft gelaten om de ingezette ontwikkeling te keren”. Hij zei dat Nederland hem en andere militairen wilde doden.
Bouterse haalde ook uit naar de krijgsraad. Hij zei dat die “helaas geen blijk heeft gegeven van enige kennis, dan wel voldoende kennis, van militaire acties in de ruimste zin van het woord”. Ook is volgens hem sprake van vooringenomenheid van de krijgsraad. Na zijn betoog wilde Bouterse niet ingaan op vragen van de raad.
De krijgsraad doet op 30 augustus uitspraak. Als hij wordt veroordeeld, kan Bouterse nog in hoger beroep gaan.
31 juli 2021 In het Nieuws
zijn eigen verklaringen tegenover de rechter-commissaris tijdens het gerechtelijk vooronderzoek naar de Decembermoorden hebben de verdachte Desi Bouterse de das omgedaan.
De Krijgsraad in Suriname was vandaag snel klaar met de behandeling van het verzet van de Surinaamse ex-president Desi Bouterse tegen zijn veroordeling voor de Decembermoorden. Al bij de tweede inhoudelijke vraag van de rechtbankpresident deed Bouterse een beroep op zijn zwijgrecht. Hij deed ook afstand van het recht om getuigen op te roepen.
De wens van Bouterse om zich niet te laten verhoren, zoals de bedoeling was van de zitting, kwam voor alle aanwezigen als een verrassing. Het doel was juist dat Bouterse de mogelijkheid zou krijgen zijn kant van de zaak te vertellen. Na een korte schorsing besloot de president van de krijgsraad, Cynthia Valstein-Montnor, de zitting te verdagen naar 31 mei.
Bouterse staat terecht voor zijn aandeel in de decembermoorden van 1982. Hij werd in november 2019 veroordeeld tot twintig jaar cel. Omdat hij tijdens dat proces nooit aanwezig is geweest, werd hij bij verstek veroordeeld. Daarna tekende hij verzet aan, waardoor de krijgsraad zijn zaak opnieuw in behandeling moest nemen.
Bouterses advocaat Irwin Kanhai legde na afloop van de zitting aan journalisten uit waarom Bouterse zich niet heeft laten verhoren. ,,Er zijn genoeg verhoren geweest, er is niks toe te voegen aan het verhoor van 2004, het is nu zestien jaar later. Dat verhoor houdt nog steeds stand. Je kan je ook niet altijd herinneren wat je toen gezegd hebt”, aldus Kanhai.
Goed nieuws
Voor advocaat Hugo Essed, die de nabestaanden van de slachtoffers van de decembermoorden vertegenwoordigt, was het niet oproepen van getuigen en het zwijgen van Bouterse goed nieuws. Het betekent volgens hem dat de zaak nu in een stroomversnelling komt en richting einde gaat.
Essed verwacht dat het OM en de advocaat van Bouterse op 31 mei aan het woord komen. Op de daaropvolgende zitting zal Valstein-Montnor dan het vonnis kunnen uitspreken.
,,Ik zie het als een geweldige stap in de goede richting dat de verdachte heeft afgezien van het horen van getuigen. Daar kan hij niet op terugkomen en daarmee is een stap gezet richting het eindpunt van de verzetszaak’’, aldus een tevreden Essed.
Bouterse heeft eventueel de mogelijkheid in hoger beroep te gaan.
In het Nieuws 
Je moet ingelogd zijn om een reactie te plaatsen.