‘Geen individuele fout’ Hof kritisch: Belastingdienst hield (weer) info achter voor rechter

19 april 2024 RTL Nieuws

De Belastingdienst is in een zaak die al sinds 2015 speelt flink de fout in gegaan. Het hof oordeelde deze week dat een inspecteur ‘zeer lichtvaardig met de waarheid is omgesprongen’. Maar dat is niet het ergste: in de jaren erna werd informatie achtergehouden voor de rechter. En het is niet voor het eerst dat dit gebeurt

‘Geen individuele fout’ Hof kritisch: Belastingdienst hield (weer) info achter voor rechter

De zaak waar het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden deze week uitspraak in deed, speelt al sinds 2015. Toen begon de Belastingdienst een onderzoek naar een ondernemer die in 2011 zijn bedrijf verkocht en zou hebben gelogen over zijn woonplaats. Hij vertrok naar het buitenland en kreeg van de Belastingdienst een aanslag over zijn inkomen van ruim 21 miljoen euro. 

‘Aanleiding onrechtmatig’

Tijdens dat onderzoek ging volgens het Hof van alles fout. Zo begon de zaak door een anonieme tip die bleek te komen van een medewerker van de Belastingdienst. Die informatie hield de Belastingdienst achter. Ook dook de belastinginspecteur zonder aanleiding in de systemen van de Belastingdienst om uit te vinden hoeveel panden van de ondernemer waard waren. 

De ondernemer vond dat er geen sprake was van een eerlijk proces en stapte naar de rechter. Die oordeelde in 2020 over de zaak, maar bleek niet alle informatie van de Belastingdienst te hebben gekregen, zo oordeelt het hof. 

Het hof maakt nu gehakt van de aanslag die de Belastingdienst de ondernemer oplegde. Het onderzoek dat de inspecteur begon, kan volgens het hof namelijk niet als bewijs dienen ‘omdat de aanleiding onrechtmatig was’. De naheffing gaat van tafel en de Belastingdienst moet de proceskosten – tot wel 80.000 euro – vergoeden. 

‘Rechters zijn er klaar mee’

Eerder ontdekte de politieke redactie van RTL Nieuws al dat de Belastingdienst soms informatie achterhoudt voor de rechter. Dit druist in tegen de wet, die voorschrijft dat alle relevante stukken in een zaak moeten worden overgelegd. “Rechters zijn hier steeds vaker klaar mee”, zei fiscaal jurist Marco Bik daar toen over. Later kwamen er meer zaken aan het licht.

Staatssecretaris Van Rij van Financiën zei in een reactie dat het gaat om incidenten en dat de Belastingdienst altijd probeert ervan te leren als het toch een keer fout gaat. In een Kamerbrief benadrukte hij nog eens ‘dat er geen aanwijzingen zijn dat er sprake is van een werkwijze waarbij de Belastingdienst regelmatig en ten onrechte stukken zou achterhouden’.

Bekijk hier hoe staatssecretaris Van Rij vorig jaar reageerde op het nieuws dat de Belastingdienst soms informatie achterhoudt voor de rechter:

De advocaat van de ondernemer, Mark Hendriks, laat aan RTL Nieuws weten dat hij het meest schokkende aan de zaak vindt dat het niet één fout van een individuele ambtenaar was. “Hier waren tal van belastingambtenaren bij betrokken, van hoog tot laag in de organisatie. Van de door de staatssecretaris beloofde cultuuromslag lijkt bitter weinig terechtgekomen.”
 
19 april 2024 In het Nieuws
 

De Belastingdienst gebruikte sinds april 2013 een zogenoemd risicoclassificatiemodel.

De Belastingdienst heeft in de afgelopen jaren 15.000 mensen ten onrechte afgewezen voor schuldsanering bijvoorbeeld omdat ze op een dubieuze ’zwarte lijst’ stonden die de fiscus bijhield.

De Belastingdienst heeft omstreden software om fraude met toeslagen op te sporen vaker gebruikt dan eerder is gemeld.

De Belastingdienst heeft jarenlang met een truc geld dat mensen terugkregen volgens hun voorlopige aanslag weer afgepakt als zij geen aangifte deden.

De Belastingdienst heeft zeker 7 jaar de wet overtreden met de fraudelijsten waar 270.000 mensen op stonden onder wie minderjarigen.

De Belastingdienst houdt soms informatie achter voor de rechter terwijl de wet voorschrijft dat alle relevante stukken in een zaak moeten worden overlegd.

De Belastingdienst lekte informatie over een internationale belastingcontrole aan Uber.

De Belastingdienst staat zelf vooraan als schuldeiser om een groot deel van de vergoeding van 30.000 euro voor slachtoffers van de Kinderopvangtoeslagenaffaire weer te innen.

De Belastingdienst wist begin 2019 al dat op niet-Nederlandse afkomst werd geselecteerd in fraudeonderzoeken bij de kinderopvangtoeslag.

De Belastingdienst zou sinds 2000 26 miljard euro zijn misgelopen door de zwendel

Belastingdienst houdt informatie achter voor rechter: ‘Je staat met 1-0 achter’

27 januari 2023 RTL

Een rechter in de rechtbank.

De Belastingdienst houdt soms informatie achter voor de rechter, terwijl de wet voorschrijft dat alle relevante stukken in een zaak moeten worden overlegd. Dat blijkt uit onderzoek van de politieke redactie van RTL Nieuws. De Inspectie belastingen noemt het ‘zorgelijk’ en onderzoekt op welke schaal dit gebeurt. Volgens staatssecretaris Van Rij gaat het om incidenten.

Belastingdienst houdt informatie achter voor rechter: ‘Je staat met 1-0 achter’

Advocaat Carlijn van Dijk staat regelmatig tegenover de Belastingdienst in de rechtszaal. Ze moet vaak ‘hard duwen en trekken’ om het hele dossier op tafel te krijgen. “Soms moet je veel moeite doen om stukken in de procedure te krijgen die ontlastend zijn.”

“Dan sta je met één-nul achter”, valt advocaat Mark Hendriks haar bij. Ook Hendriks moet vaak knokken om informatie los te krijgen bij de Belastingdienst. “Om een voorbeeld te geven: in een zaak ben ik al vier jaar bezig een dossier te krijgen, dat gaat over FIOD-stukken. We weten dat ze er zijn, maar krijgen ze niet.”

“Het oogt alsof de Belastingdienst meent dat zij kunnen bepalen wat de stukken van de zaak zijn”, zegt fiscaal jurist Marco Bik. “Dat is echter niet aan hen, dat volgt uit de wet. Rechters zijn hier gelukkig steeds vaker klaar mee.”

Tik op de vingers

Met enige regelmaat worden rechtszaken gevoerd over de vraag of alle relevante stukken wel in een dossier zitten. Soms geeft de rechter daarbij een stevige tik op de vingers van de Belastingdienst. In één zaak vorig jaar luidde het oordeel bijvoorbeeld dat de fiscus ‘de goede rechtsorde ernstig heeft geschonden’ door stukken achter te houden en in enkele andere zaken werden om die reden opgelegde naheffingen geschrapt.

“Dat er in een aantal situaties discussie is over de op de zaak betrekking hebbende stukken dat klopt”, zegt verantwoordelijk staatssecretaris Van Rij van Financiën. “Maar het is niet zo dat alles fout gaat. Ik wil echt het beeld tegenspreken dat dit schering en inslag zou zijn, want dat is gewoon niet zo. Iedere uitspraak is er één te veel, maar we moeten het niet opblazen.”

Te vaak

Volgens hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek is het aantal voorbeelden te groot om te spreken van incidenten. “Het gebeurt gewoon te vaak.” Hij vreest dat het nooit helemaal te veranderen is. “Het is een mentaliteitskwestie. Dit gebrek aan openheid en transparantie zit in het DNA van de Belastingdienst.”

De Inspectie belastingen, douane en toeslagen zegt een reeks voorbeelden te kennen waarin de Belastingdienst de procesregels niet goed heeft nageleefd. “Met als gevolg dat dossiers incompleet bij de rechter worden aangeleverd”, zegt inspecteur-generaal Bart Snels.

“We hebben geen zicht op de redenen die daaraan ten grondslag liggen en het is onduidelijk op welke schaal het voorkomt. Maar dit soort signalen zijn natuurlijk wel zorgelijk.” De inspectie onderzoekt dit verder.

Onderbuik

Ook advocaat Touria Khidous is vaak veel tijd en energie kwijt om dossiers compleet te krijgen. “We zien nog elke dag dat informatie wordt achtergehouden of verdoezeld. Vaak kom je er bij toeval achter. Dan zegt mijn onderbuik: dit klopt niet, ik moet gaan graven.”

Het kost dan veel spitwerk om alle informatie boven tafel te krijgen, zegt ook advocaat Marloes Lammers. “In een van mijn dossiers heb ik anderhalf jaar moeten trekken om ontlastende stukken boven water te krijgen”, zegt Lammers.

Beleving

Staatssecretaris Van Rij zegt in reactie op alle kritiek van advocaten: “Dat is hun beleving in hun zaken.” Hij blijft er bij dat het meestal goed gaat.

“Er liggen 23.000 beroepsprocedures. Als het in alle 23.000 beroepsprocedures zou zijn zoals zij nu voorstellen, dan hadden we een heel groot probleem. En dat is niet het geval. Maar nogmaals, ik neem heel serieus wat er aan de orde is gesteld.”

Rechterlijke uitspraken

Artikel 8:42 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) schrijft voor dat de Belastingdienst in fiscale zaken ‘alle op de zaak betrekking hebbende stukken’ aan de rechter moet voorleggen.

Op grond van artikel 8:29 Awb kan de Belastingdienst wel een beroep doen op geheimhouding van bepaalde informatie, als daar gewichtige redenen voor zijn.

Als een partij, bijvoorbeeld de Belastingdienst, niet voldoet aan zijn verplichtingen dan kan de rechtbank daar sancties aan verbinden (artikel 8:31 Awb).

In een uitspraak van 4 mei 2018 heeft de Hoge Raad nader geformuleerd wat moet worden verstaan onder ‘op de zaak betrekking hebbende stukken’. Blijkt bij de behandeling van een zaak dat niet aan deze verplichting is voldaan, dan is het volgens de Hoge Raad aan de rechter om te bepalen welke gevolgen dit moet hebben. Als er sprake blijkt van een incompleet dossier, verbindt de rechter daar vaak geen gevolgen aan, zo blijkt uit jurisprudentie. Maar in sommige gevallen is het reden om een opgelegde aanslag te vernietigen.

Ook in 2022 dienden weer veel rechtszaken waarin het draaide om de vraag of de Belastingdienst wel alle relevante informatie op tafel had gelegd. Enkele voorbeelden: 

Bron: RTL Nieuws