de AIVD zegt het afgelopen jaar beter zicht te hebben gekregen op een nieuwe generatie jonge rechts-extremisten

9 april 2023 AD.nl

De Limburgse gouverneur Emile Roemer (SP) is ‘flink geschrokken’ van een artikel in dagblad De Limburger over drie extreemrechtse groeperingen in de provincie. Hij wil in gesprek met andere instanties om te kijken of er actie kan worden ondernomen.

Zorgen in Limburg om extreemrechtse groepen die trainen in bossen en racistische spandoeken ophangen

In de uitgebreide publicatie worden de acties en achtergronden van drie verschillende groeperingen belicht: neonazi-groepering White Lives Matter, Wolvenrad en Patriottische Jeugd Parkstad. Het stuk bevat schokkende details.

Zo werd de verjaardag van Adolf Hitler op 20 april vorig jaar door Wolvenrad – dan nog Volksverzet geheten -‘gevierd’ met tien lettervormige koeken die samen de tekst Heil Hitler vormen. Ook werden op die dag nazi-propagandafilms bekeken. De groep, geleid door Maastrichtenaar Timo S., organiseert fysieke trainingen in de bossen. Wolvenrad heeft op het sociale medium Telegram meer dan 1200 leden, schrijft De Limburger. Op 30 maart werd daar nog een bericht geplaatst over een bivak in de Ardennen. ‘Op de locatie waar in 1944 ook de SS heeft gezeten in een laatste offensief.’

Erasmusbrug

White Live Matters kwam in de publiciteit toen ze met de jaarwisseling racistische teksten projecteerden op de Erasmusbrug in Rotterdam. Een van de mannen die daarvoor werden opgepakt was Daniël S. uit het Limburgse Landgraaf. Hij werd eind maart al veroordeeld tot een werkstraf en voorwaardelijke celstraf voor het plakken van stickers met racistische leuzen en het mishandelen van een zwarte man. Voor de racistische teksten op de Erasmusbrug moet hij nog voorkomen.

De beweging is opgeknipt in lokale ‘nesten’, ieder met een eigen leider, schrijft de Limburger. De Limburgse tak van White Lives Matter is de grootste en actiefste, concludeert de krant na onderzoek met antifascistisch onderzoekscollectief Kafka. De krant citeert een manifest van de beweging, waarin staat dat het hoofddoel is dat westers landen voor 99 procent blank blijven. ‘We gaan door tot de laatste druppel bloed! Het is nu of nooit!’

Spandoeken en stickers

Patriottische Jeugd Parkstad (PJP) trok op 27 februari in alle vroegte de aandacht met een spandoek waarop de tekst prijkt: ‘Jeugd de toekomst, stop omvolking.’ In de groep zitten volgens PJP ‘enkele tientallen activisten’ in de leeftijd van 18 tot 35, plus ‘sympathisanten die bijvoorbeeld verf financieren’. Op Instagram heeft de groep meer dan 538 volgers.

PJP hangt en plakt de afgelopen jaren op verschillende plekken spandoeken en stickers op, recentelijk nog tegen ‘woke in het klaslokaal’, naar aanleiding van de ophef rond Lentekriebels, de week waarin op scholen meer aandacht wordt besteed aan seksuele voorlichting.

Antifascistisch onderzoekscollectief Kafka schat dat de drie groepen bij elkaar zo’n dertig tot veertig activisten herbergen. Wat de drie groeperingen gemeen hebben, is dat de mensen erachter moeilijk te traceren of bereiken zijn. Bij PJP wordt de woordvoering bijvoorbeeld gedaan door iemand die opereert onder de schuilnaam Erik de Blok.

‘Stevig geagendeerd’

De Limburgse gouverneur Emile Roemer laat via een woordvoerder aan De Limburger weten ‘flink geschrokken’ te zijn van het artikel. „Hij heeft zorgen over extreemrechtse groeperingen en uitingen hiervan binnen de samenleving. Het is nu zaak om met samenwerkingspartners in de keten in kaart te krijgen wat de mogelijkheden zijn om actie te ondernemen. De provincie gaat met hen in overleg, het wordt stevig geagendeerd.”

De Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD), politie en justitie wilden tegenover de Limburger niet inhoudelijk reageren op het artikel. De AIVD sprak de laatste jaren wel meerdere malen haar zorgen uit over het opkomende gevaar van extreemrechts gedachtegoed. Zo werd in april vorig jaar in het jaarverslag gesteld dat een aanslag door eenlingen of groepjes inmiddels voorstelbaar is. Dat gold zowel voor mensen uit de hoek van extreemrechts als voor anti-overheidsactivisten.

De Limburgse gouverneur Emile Roemer. © Theo Peeters

Geweld verheerlijken

De AIVD is onder meer bezorgd over besloten, online chatgroepen waarin vooral kwetsbare jongeren met extreemrechtse ideeën terroristisch geweld verheerlijken en fantaseren over het plegen van een aanslag. Dit soort groepen zou enkele honderden aanhangers hebben, werd vorig jaar april gesteld, en er komen steeds nieuwe groepen bij.

De AIVD stuitte in de groepen op bijzonder jonge chatters van amper dertien jaar oud. Veelal gaat het om kwetsbare jongens uit gebroken gezinnen, die geen sociaal vangnet hebben. Nieuwe aanhangers worden geworven tijdens het spelen van spelletjes online of via sociale media.

Ook in het noorden van Nederland wordt gewaarschuwd voor de opkomst van extreemrechts. Drie onderzoekers van de universiteit in Groningen concludeerden in opdracht van de gemeente dat het maatschappelijke ongenoegen in het noorden zich steeds vaker vertaalt in extremisme, wat weer een voedingsbodem is voor extreemrechts gedachtegoed.

28 april 2022 Telegraaf

Het antioverheidsprotest is harder en radicaler geworden. Dat stelt de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst in het jaarverslag dat donderdag is gepresenteerd. Rechts-extremisten sluiten verbonden met complotdenkers en antioverheidsextremisten, waardoor hun gezamenlijke invloed toeneemt. Samenzweringstheorieën over Joden woekeren; de dreiging van geweld groeit.

‘Protest tegen overheid harder en gevaarlijker’

De dienst stuurde vorig jaar zes ambtsberichten over gevaarlijke extreemrechtse activisten. Het afgelopen jaar belandden tien antioverheidsactivisten in de gevangenis vanwege opruiing of ernstige bedreiging. „Voorgaande jaren kwam dit niet of nauwelijks voor”, aldus de dienst.

’Parallelle samenleving’

De AIVD zegt het afgelopen jaar beter zicht te hebben gekregen op een nieuwe generatie jonge rechts-extremisten, die in afgesloten onlinegroepen met elkaar terroristisch geweld verheerlijken en fantaseren over het plegen van geweld. „Opgeteld hebben de groepen enkele honderden aanhangers en er komen steeds nieuwe groepen bij.”

Het gaat om zogenoemde ’accelerationisten’, rechts-extremisten die dromen van een burgeroorlog tussen de rassen en die oorlog willen versnellen. Die schuilen vooral in afgeschermde groepen op internet, waar ze ’met elkaar terroristisch geweld verheerlijken en fantaseren over het plegen van geweld’. De meeste aanhang is jong, tussen de 13 en 30 jaar. „Accelerationisten komen vaak uit gebroken gezinnen, en hebben geen sociaal vangnet. Sommigen zijn gepest en hebben moeite op school.”

Antioverheidsextremisten keren zich af van de samenleving met alle gevaren van dien, ziet de dienst. Ze trekken zich terug in een ’eigen parallelle samenleving’. „Enkele extremisten organiseren eigen ’politie’ of zogeheten ’defendgroepen’, die het geweldsmonopolie van de Staat niet erkennen en die uitdagen – zelf zeggen ze demonstranten te moeten beschermen tegen de vermeende gewelddadigheid van de politie. Er zijn activisten die alleen nog eigen media volgen, en overgaan tot thuisonderwijs en het van school halen of houden van hun kinderen. Honderden mensen lieten zich uitschrijven uit het kiesregister, omdat ze geen vertrouwen meer hebben in eerlijk bestuur.”

’Satanisten’

Ze maken veel gebruik van eigen platforms. Daar schilderen ze onder meer politici en wetenschappers af als het nieuwe ’kwaad’, ’satanisten’ of ’kindermisbruikers’. „En ze laten het klinken alsof het begrijpelijk of zelfs goed is als mensen in reactie daarop geweld zouden gebruiken. Hetzij spontaan (’lynchen’), hetzij georganiseerd in de vorm van ’tribunalen’.”

Dat taalgebruik leidt tot een ’onrustbarende toename’ van het aantal bedreigingen van ministers, Kamerleden, wetenschappers, medici, politieagenten en journalisten. „Tellingen van onder meer de politie Den Haag, het OM en meldpunt Persveilig laten meer dan een verdubbeling zien van het aantal meldingen: zeshonderd van politici, 272 van journalisten.”

Antisemitisme en jihadisme

Antisemitisme laait op in extreemrechtse kringen. De dienst ziet een overvloed aan theorieën waarbij Joden als schuldigen worden aangewezen. „Het idee dat Joden een vooropgezet plan hebben om de wereld te domineren, is al oud in rechts-extremistische kringen. Met name de alt-rightstroming blaast dit nu nieuw leven in.”

Ondanks de dreiging van rechts-extremisme is het gevaar van jihadisme ook nog steeds groot. De radicaal-islamitische beweging is dan wel gestagneerd de afgelopen jaren en IS heeft als merk aan glans verloren, jihadisten kunnen nog steeds een aanslag plegen. „Onvoorspelbaarheid kenmerkt de beweging”, schrijft de AIVD.

Met de aanhouding van een jihadistische groep in Eindhoven is dat volgens de dienst weer vast komen te staan. „In 2021 bleek opnieuw dat de beweging geen gezamenlijk doel, geen mobiliserende kwestie of duidelijke aansturing nodig heeft om een aanzienlijke dreiging te zijn voor de nationale veiligheid en de democratische rechtsstaat.”

Oekraïne

De inval in Oekraïne brengt groot gevaar met zich mee voor de veiligheid in westerse landen, stelt de dienst vast. Andere dreigingen kunnen ’verbleken’ bij de gevolgen van de oorlog. In de Oekraïne-oorlog komen veel thema’s samen waarvoor de Nederlandse en buitenlandse inlichtingendiensten al jaren waarschuwen, aldus de AIVD.

„Cyberaanvallen, spionage, de gestage doorontwikkeling van massavernietigingswapens en de intenties van statelijke actoren met agressieve doelen. In Oekraïne komt dit alles nu samen tot een gewapend conflict dat Europa laat schudden op zijn grondvesten, met grote humanitaire en economische gevolgen.”