27 januari 2023 RTL
De Belastingdienst houdt soms informatie achter voor de rechter, terwijl de wet voorschrijft dat alle relevante stukken in een zaak moeten worden overlegd. Dat blijkt uit onderzoek van de politieke redactie van RTL Nieuws. De Inspectie belastingen noemt het ‘zorgelijk’ en onderzoekt op welke schaal dit gebeurt. Volgens staatssecretaris Van Rij gaat het om incidenten.
Belastingdienst houdt informatie achter voor rechter: ‘Je staat met 1-0 achter’
Advocaat Carlijn van Dijk staat regelmatig tegenover de Belastingdienst in de rechtszaal. Ze moet vaak ‘hard duwen en trekken’ om het hele dossier op tafel te krijgen. “Soms moet je veel moeite doen om stukken in de procedure te krijgen die ontlastend zijn.”
“Dan sta je met één-nul achter”, valt advocaat Mark Hendriks haar bij. Ook Hendriks moet vaak knokken om informatie los te krijgen bij de Belastingdienst. “Om een voorbeeld te geven: in een zaak ben ik al vier jaar bezig een dossier te krijgen, dat gaat over FIOD-stukken. We weten dat ze er zijn, maar krijgen ze niet.”
“Het oogt alsof de Belastingdienst meent dat zij kunnen bepalen wat de stukken van de zaak zijn”, zegt fiscaal jurist Marco Bik. “Dat is echter niet aan hen, dat volgt uit de wet. Rechters zijn hier gelukkig steeds vaker klaar mee.”
Tik op de vingers
Met enige regelmaat worden rechtszaken gevoerd over de vraag of alle relevante stukken wel in een dossier zitten. Soms geeft de rechter daarbij een stevige tik op de vingers van de Belastingdienst. In één zaak vorig jaar luidde het oordeel bijvoorbeeld dat de fiscus ‘de goede rechtsorde ernstig heeft geschonden’ door stukken achter te houden en in enkele andere zaken werden om die reden opgelegde naheffingen geschrapt.
“Dat er in een aantal situaties discussie is over de op de zaak betrekking hebbende stukken dat klopt”, zegt verantwoordelijk staatssecretaris Van Rij van Financiën. “Maar het is niet zo dat alles fout gaat. Ik wil echt het beeld tegenspreken dat dit schering en inslag zou zijn, want dat is gewoon niet zo. Iedere uitspraak is er één te veel, maar we moeten het niet opblazen.”
Te vaak
Volgens hoogleraar belastingrecht Jan van de Streek is het aantal voorbeelden te groot om te spreken van incidenten. “Het gebeurt gewoon te vaak.” Hij vreest dat het nooit helemaal te veranderen is. “Het is een mentaliteitskwestie. Dit gebrek aan openheid en transparantie zit in het DNA van de Belastingdienst.”
De Inspectie belastingen, douane en toeslagen zegt een reeks voorbeelden te kennen waarin de Belastingdienst de procesregels niet goed heeft nageleefd. “Met als gevolg dat dossiers incompleet bij de rechter worden aangeleverd”, zegt inspecteur-generaal Bart Snels.
“We hebben geen zicht op de redenen die daaraan ten grondslag liggen en het is onduidelijk op welke schaal het voorkomt. Maar dit soort signalen zijn natuurlijk wel zorgelijk.” De inspectie onderzoekt dit verder.
Onderbuik
Ook advocaat Touria Khidous is vaak veel tijd en energie kwijt om dossiers compleet te krijgen. “We zien nog elke dag dat informatie wordt achtergehouden of verdoezeld. Vaak kom je er bij toeval achter. Dan zegt mijn onderbuik: dit klopt niet, ik moet gaan graven.”
Het kost dan veel spitwerk om alle informatie boven tafel te krijgen, zegt ook advocaat Marloes Lammers. “In een van mijn dossiers heb ik anderhalf jaar moeten trekken om ontlastende stukken boven water te krijgen”, zegt Lammers.
Beleving
Staatssecretaris Van Rij zegt in reactie op alle kritiek van advocaten: “Dat is hun beleving in hun zaken.” Hij blijft er bij dat het meestal goed gaat.
“Er liggen 23.000 beroepsprocedures. Als het in alle 23.000 beroepsprocedures zou zijn zoals zij nu voorstellen, dan hadden we een heel groot probleem. En dat is niet het geval. Maar nogmaals, ik neem heel serieus wat er aan de orde is gesteld.”
Rechterlijke uitspraken
Artikel 8:42 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) schrijft voor dat de Belastingdienst in fiscale zaken ‘alle op de zaak betrekking hebbende stukken’ aan de rechter moet voorleggen.
Op grond van artikel 8:29 Awb kan de Belastingdienst wel een beroep doen op geheimhouding van bepaalde informatie, als daar gewichtige redenen voor zijn.
Als een partij, bijvoorbeeld de Belastingdienst, niet voldoet aan zijn verplichtingen dan kan de rechtbank daar sancties aan verbinden (artikel 8:31 Awb).
In een uitspraak van 4 mei 2018 heeft de Hoge Raad nader geformuleerd wat moet worden verstaan onder ‘op de zaak betrekking hebbende stukken’. Blijkt bij de behandeling van een zaak dat niet aan deze verplichting is voldaan, dan is het volgens de Hoge Raad aan de rechter om te bepalen welke gevolgen dit moet hebben. Als er sprake blijkt van een incompleet dossier, verbindt de rechter daar vaak geen gevolgen aan, zo blijkt uit jurisprudentie. Maar in sommige gevallen is het reden om een opgelegde aanslag te vernietigen.
Ook in 2022 dienden weer veel rechtszaken waarin het draaide om de vraag of de Belastingdienst wel alle relevante informatie op tafel had gelegd. Enkele voorbeelden:
- Op 18 februari 2022 vernietigt de Hoge Raad een eerdere uitspraak van het Gerechtshof vanwege schending van artikel 8:42 AWR.
- Op 3 mei oordeelt de rechtbank Noord-Nederland dat de Belastingdienst de ‘beginselen van een goede rechtsorde ernstig heeft geschonden door stukken niet tijdig te overleggen’ en dat dit dusdanig ernstig is ‘dat de navorderingsaanslag 2013 moet worden vernietigd’:
- Op 2 juni 2022 oordeelt de rechtbank Noord-Holland dat de Belastingdienst ten onrechte een FIOD-dossier heeft achtergehouden en dat daarmee ‘de goede procesorde is geschonden’:
- Op 8 juni 2022 vermindert de rechtbank Gelderland een aanslag tot nul vanwege het niet overleggen van alle op de zaak betrekking hebbende stukken.
- op 29 juni 2022 veroordeelt het Hof in Den Haag de Belastingdienst tot een proceskostenvergoeding van 10.000 euro vanwege de houding in de bezwaar- en beroepsfase.
- Op 16 november 2022 vernietigt het Gerechtshof ‘s-Hertogenbosch een aanslag omdat de belastinginspecteur ondanks herhaalde verzoeken niet alle stukken heeft overlegd.
In het Nieuws 