18 juli 2022 DWT Online
De eerste wankele drugsstappen van de militairen
Suriname heeft als drugsdoorvoerland zijn plaatsje op de wereldkaart al lang verworven. De illegale handel floreert en diverse kopstukken zijn in het buitenland zelfs veroordeeld. Het witte goud is dus verweven met de hoogste politieke kringen. Terwijl de gevolgen van de handel in veel facetten van de samenleving voel- en zichtbaar zijn, doet iedereen alsof zijn of haar neus bloedt. In een verhelderende en soms onthullende serie blikt de Ware Tijd terug op zo’n veertig jaar cocaïnehandel in Suriname en vooruit op wat ons mogelijk nog te wachten staat. In dit deel: de eerste wankele stappen van het militaire bewind in de drugshandel.
door Armand Snijders
Suriname en de cocaïnehandel (2)
Beginjaren tachtig arriveerden vanuit Colombia de eerste omvangrijke cocaïnetransporten in Suriname. Dat gebeurde met kleine vliegtuigjes, die landden op illegaal aangelegde airstrips, verscholen in het binnenland. Die waren in opdracht van de Nationale Militaire Raad aangelegd door eenheden van het leger. “De militairen die dat deden wisten doorgaans niet dat het voor coke transport was. Er werd gezegd dat het voor strategische doeleinden was en van groot belang voor het land”, legde oud-couppleger Ruben Rozendaal uit. Hij hield, volgens eigen zeggen, vaak een oogje in het zeil bij de aanleg. “Ze kregen wel extra betaald voor het zware werk, dus ze stonden in de rij om te helpen. Ook werd de hulp ingeroepen van binnenlandbewoners, zowel inheemsen als marrons.”
Als de werkzaamheden waren voltooid, werden maar heel weinig mensen op de hoogte gesteld van de ligging. Rozendaal beweerde dat hij bij de aanleg van tien airstrips was betrokken: “van West-Suriname tot aan Commewijne en Marowijne. Op dat laatste district werd tot 1986 gevlogen; toen brak echter de Binnenlandse Oorlog uit en werd het te riskant. Want ook het Jungle Commando had al snel dollartekens in de ogen en wilde er alles aan doen om de militairen te dwarsbomen, vooral financieel.”
Cocaïne in garage
De partijen cocaïne uit Colombia kwamen in die jaren met de regelmaat van de klok binnen. Meerdere vliegtuigjes per maand met gemiddeld vier- tot vijfhonderd kilo per keer. Die werden door de militairen bij de airstrips opgepikt en in een zwaarbewaakte colonne naar de stad gebracht. Meestal werden de partijen tijdelijk opgeslagen in de woning van mensen die de militaire leiding vertrouwde. “Ik heb ook regelmatig een paar honderd kilo in mijn garage gehad”, vertelde Rozendaal. “Die werd altijd door twee militairen bewaakt, want je wilde niet dat er wat verdween. Dan kreeg je ongetwijfeld de kogel. Bouterse maakte wat dat betreft geen grapjes, of je nou vrienden met hem was of niet.”
Ik heb ook regelmatig een paar honderd kilo in mijn garage gehad
Als er drie of vier vliegtuigjes hun kostbare lading hadden afgeleverd in Suriname, werden deze gezamenlijk naar Europa verscheept. In die tijd was er nauwelijks controle in de haven van Rotterdam, dus de meeste zendingen gingen probleemloos door, op weg naar hun eindbestemming in Nederland of een ander Europees land.
Belangstelling buitenland
De drugsactiviteiten in Suriname waren in het buitenland niet onopgemerkt gebleven. Nederland én Amerikaanse recherchediensten toonden buitengewone belangstelling en probeerden zoveel mogelijk informatie te vergaren. Die kregen ze onder anderen van Marcel Nelom, die naar Nederland was gevlucht. Hij deed daarover in 1994 een boekje open in de Groene Amsterdammer. Mede op basis van zijn verklaringen, werd een gerechtelijk vooronderzoek tegen onder anderen Bouterse gestart.
In 1986 kregen de militairen via via een verzoek vanuit de Verenigde Staten om ook daar cocaïne heen te sturen. Bouterse zou daarvoor naar Miami moeten vliegen. In eerste instantie zou hij dat doen, maar hij kreeg op het laatste moment argwaan. “Hij zei dat hij het niet helemaal vertrouwde, het ging allemaal te gemakkelijk”, aldus Rozendaal. “Uiteindelijk stuurde hij Etiënne Boerenveen, zijn plaatsvervanger, die ook dik met zijn neus in de handel zat. Hij had eigenlijk ook geen zin, maar een order van een superieur voerde je zonder tegenspraak uit.” Bouterse zou Boerenveen niet hebben verteld over zijn twijfels. “Dat vind ik nog steeds een rotstreek, maar voor zover ik weet heeft Etiënne dat Bouterse nooit kwalijk genomen.”
Boerenveen aangehouden
Eind maart 1986 vloog de toen pas 28-jarige Boerenveen vanuit Paramaribo naar Miami, waar hij eerst een ontmoeting had met, wat hij dacht, vertegenwoordigers van de Colombiaanse drugsmaffia in een hotelkamer. Maar omdat de opnameapparatuur van de opsporingdienst niet werkte, werd met een smoes een nieuw afspraak gemaakt, daags later op een luxe jacht. Zijn bedoeling was om een drugslijn vanuit Paramaribo naar Amerika op te zetten.
Hij werd vergezeld door de Surinaamse zakenmannen Cilvion en Ricardo Heijmans. Op de met een verborgen camera opgenomen beelden is te zien hoe Boerenveen leegloopt tegenover Kenneth Peterson, agent van de Drug Enforcement Administration en daarmee zijn eigen vonnis tekent. Peterson zou later over deze actie zeggen: “Het was ‘Miami Vice’. Zelfde plek, zelfde tijd, maar dan echt.” Tegen Peterson vertelde Boerenveen buiten op het dek en buiten het bereik van de camera dat hij alle mogelijkheden tot zijn beschikking heeft die Suriname kan bieden. “Het was de enige keer dat iemand mij zijn land aanbood”, zegt Peterson. Boerenveen en vader en zoon Heijmans werden voor het oog van de camera aangehouden en Suriname kreeg toen in het buitenland echt de naam van narcostaat. Of dat nu terecht was of niet.
Echte grote vis
Ondanks het succes van die operatie, overheerste de teleurstelling bij de Amerikanen. “Het doel was immers Bouterse”, aldus Peterson. “Dat was de echte grote vis. We zouden heel Suriname ook groot plezier hebben gedaan als we hem toen hadden gepakt. Het land zou er dan heel anders hebben uitgezien.”
Boerenveen en vader en zoon Heijmans werden voor het oog van de camera aangehouden
In september 1986 werd Boerenveen voor medeplichtigheid bij het opzetten van een drugslijn veroordeeld tot twaalf jaar cel. Echter, vijf jaar later, in 1991, stond hij weer buiten de gevangenispoort. Dat hij uiteindelijk maar zo kort heeft gezeten, riep vragen op. Er werd gesuggereerd dat Boerenveen met inlichtingendiensten heeft gepraat en in ruil daarvoor strafvermindering heeft gekregen. Echter, Rozendaal sloot dat uit. “Zo is hij niet. Als hij eenmaal trouw heeft gezworen, zal hij ook trouw blijven.”
In het Nieuws 